KINH NGHIỆM LÀM BÁO SINH VIÊN
NỬA THẾ KỶ TRƯỚC 1964 –
1967
[Phỏng vấn TT Thích Trí Quang]*
Ngô Thế Vinh
Đã 42 năm sau cuộc Chiến tranh Việt Nam, vẫn còn những câu hỏi chưa có lời giải đáp. Chỉ riêng tên tuổi Thích Trí Quang đã gây ra rất nhiều tranh cãi. (1) Có nhiều nhãn hiệu gán cho ông: với một số người Việt chống cộng hoặc còn suy tôn ông Diệm thì cả quyết Thích Trí Quang là cộng sản đội lốt tu hành hoạt động với sự chỉ đạo của Hà Nội; nhưng ngay với giới chức cộng sản cũng đã từng coi Trí Quang là một loại CIA chiến lược; còn theo tài liệu giải mật của CIA thì đánh giá Trí Quang không phải cộng sản, mà là một nhà tu hành đấu tranh cho hòa bình và muốn sớm chấm dứt chiến tranh. Thêm nguồn tài liệu còn lưu trữ về những cuộc đàm luận giữa Trí Quang và các giới chức Hoa Kỳ, cho rằng Trí Quang chống cộng mạnh mẽ và hiểu được sự việc xử dụng quân đội Hoa Kỳ để chống lại Cộng sản Bắc Việt và Trung cộng. Và trong phần trả lời phỏng vấn của báo Sinh viên Tình Thương, khi "đề cập tới sự nguy hiểm của Cộng sản, TT Trí Quang đã so sánh họ với những chiếc lá vàng có đóng đinh, phải cần tới một cơn gió lốc cách mạng thổi đúng hướng, không phải làm bay những niềm tin mà là bốc sạch đám lá vàng có đóng đinh là Cộng sản."
Vậy
thì đâu là sự thật? Đâu là con người thật của Thích Trí Quang? Như câu hỏi
trong phim Rashomon, một kiệt tác điện ảnh của Nhật Bản. Người viết sẽ không
đưa ra một kết luận nào về chân dung Thích Trí Quang, nhưng muốn trở lại bối
cảnh chính trị xã hội của thập niên 1960s, khi mà tên tuổi Trí Quang hầu như
gắn liền với những biến động thời bấy giờ. Trong khi thông tin về các phong
trào Phật giáo tranh đấu ngoài miền Trung rất nhiễu loạn, thì tại Sài Gòn,
ngoài một cuộc phỏng vấn hiếm hoi dành cho tuần báo TIME 04.22.1966 với hai ký
giả McCulloch và James Wilde; Thích Trí Quang sau đó trở ra Huế và rất ít khi
dành cho báo giới Tây phương những cuộc tiếp xúc nào khác. Riêng với TÌNH
THƯƠNG tuy chỉ là tờ báo của sinh viên Y khoa nhưng lại rất quan tâm theo dõi
thời cuộc, được sự chỉ định của Toà báo, hai phóng viên Phạm Đình Vy (5) và Ngô
Thế Vinh đã bay ra Huế, được gặp
và thực hiện cuộc phỏng vấn Chín mươi sáu phút với Thượng Toạ Thích Trí Quang buổi
chiều ngày 5-5-1966 tại Chùa Từ Đàm Huế. Và
bài phỏng vấn này đã được đăng ngay trên báo Tình Thương số 29, 1966, và đã
được phóng viên của US News & World Report xin dịch sang tiếng Anh nhưng
rồi không rõ lý do, bài báo đã không được phổ biến sau đó.
Thích
Trí Quang nay cũng đã 94 tuổi, ông sinh năm 1923; từ sau 1975 ông sống lặng lẽ
những năm tháng cuối đời trong ngôi chùa Già Lam ở Gò Vấp. Và nay qua bộ báo
Tình Thương mà Thư quán Bản Thảo của nhà văn Trần Hoài Thư (4) mới phục hồi lại
được, trong đó có số báo TT 29, với 4 trang 2-3-4-5 đăng trọn vẹn cuộc phỏng
vấn đã thực hiện từ hơn nửa thế kỷ trước. Chúng tôi cho phổ biến bài báo này,
không ngoài mục đích chỉ muốn cung cấp thêm một sử liệu hiếm quý về một Thích
Trí Quang khác tưởng như đã thất lạc tới các bạn trẻ và các sử gia tương lai. Ngô Thế Vinh
CHÍN MƯƠI SÁU PHÚT VỚI
THƯỢNG TOẠ THÍCH TRÍ QUANG [05.05.1966]
NGÔ THẾ VINH & PHẠM ĐÌNH VY
ĐỘNG CƠ THÚC ĐẨY
Với những rối loạn chính trị
trong tuần lễ vừa qua, có một hiện tượng TRÍ QUANG trên khắp các báo chương
ngoại quốc. Tuần báo Time coi ông như xuất hiện một Machiavel mới, trong khi
báo L'Express gán cho ông là mẫu người đang làm rung động cả Mỹ quốc, đó là
chưa kể tới những bài báo nói về ông đăng trên US News and World Report và
Newsweek... Hiện tượng trên cũng được các báo Việt ngữ toa rập theo, thích thú
đem ra phiên dịch và đăng tải; nhiều người coi đó như một khám phá mới lạ về
một nhà tu hành tài ba, nhiều quyền lực nhưng cũng rất bí ẩn và khó hiểu.
Đã từ lâu chúng tôi vẫn có
thành kiến với các nhà báo ngoại quốc khi họ nhận định về các vấn đề Việt Nam
và chúng tôi thành thật tin tưởng rằng không một người ngoại quốc nào am hiểu
vấn đề Việt Nam bằng chính những người Việt. Cái thái độ dễ dàng tin cậy vào
mấy ông nhà báo ngoại quốc trong công việc tìm hiểu đất nước mình nếu không bắt
nguồn từ một thái độ ỷ lại của báo chí Việt thì cũng đang coi là một hiện tượng
quái gở.
Trở lại trường hợp Thích Trí
Quang, từ nhận định bảo ông là cộng sản đến ý nghĩ một tay quốc gia cực đoan,
hình như chỉ cần một chút ngộ nhận. Nghĩ rằng tôn giáo sẽ còn đóng một vai trò
quan trọng trong tương lai chính trị miền Nam, việc tìm hiểu mẫu một nhà
tu-hành-dấn-thân đang có nhiều ảnh hưởng là điều cần thiết, đó là lý do cuộc
gặp gỡ Chín mươi sáu phút với Thượng Toạ Thích Trí Quang buổi chiều ngày
5-5-1966 tại Chùa Từ Đàm Huế.
NHỮNG SAI LẦM CỦA TIME
Hình như có một sự khác biệt
rất xa giữa thực trạng miền Trung và các tin tức thổi phồng trên báo chí. Sau
hơn bốn tuần lễ tranh đấu, Huế đã có một khuôn mặt sinh hoạt bình thường ngoại
trừ những biểu ngữ khẩu hiệu còn treo dán rải rác, các chữ Bãi Khoá Bãi Thị kẻ
sơn còn lưu vết trên nền tường; các cô nữ sinh Quyết tử đã lại tóc thề áo dài
trắng tới trường đi học, súng ống cũng được trả lại cho quân đội, đài phát
thanh cho đọc thông cáo kêu gọi tất cả sinh viên họp đại hội để bàn về bình
thường hoá sinh hoạt Đại học.
Nơi bến Toà Khâm, ngay trước
khu Đại học, các tàu Há Mồm của Mỹ đang đổ lên bến chồng chất những thực phẩm
và đạn dược, đám trẻ con xúm quanh đùa rỡn với những anh lính Thuỷ quân Lục
chiến Mỹ. Trước trụ sở Thông tin ngoài các khẩu hiệu đòi bầu cử Quốc hội, chống
chánh phủ Trung ương, còn có khẩu hiệu lên án Việt cộng pháo kích vào Thành nội
sát hại dân chúng...
Dấu vết những ngày máu lửa chỉ
có vậy.
Trên dốc tới Nam Giao, chùa Từ
Đàm vẫn yên tĩnh nằm đó. Ngoài một số đệ tử đi lễ chùa, trong sân không có chút
náo nhiệt của những phút tranh đấu. Nơi nhà Trai, trong bộ đồ rộng trắng,
Thượng toạ Trí Quang đang ngồi bình thản đánh cờ với một cụ già, ngồi cạnh đó
là một nhà sư trẻ Thích Mẫn Giác.
Khi chúng tôi tới ván cờ đã
mãn với phần thắng về phía Thượng Toạ, dĩ nhiên. Tuy chưa giáp mặt ông lần nào,
chúng tôi đã biết mặt Thượng toạ qua hình ảnh báo chí, và đặc điểm đầu tiên để
nhận ra ông là đôi mắt vô cùng sắc sảo. Không với một cử chỉ xa cách nghiêm
trọng, không với cả tia nhìn mãnh liệt như thôi miên, Thượng toạ vui vẻ tiếp
chúng tôi qua những nụ cười dễ gây thiện cảm và những cử chỉ tự nhiên thoải
mái.
Vào đề ngay, chúng tôi nhắc
tới những lời tuyên bố của Thượng toạ trên các báo chí ngoại quốc, đặc biệt là
bài của tuần báo TIME (2). Thượng Toạ cho biết:
-- Họ có tới
gặp tôi hỏi ý kiến, tôi cũng có trả lời họ một số những câu hỏi, nhưng khi bài
đăng có cả những ý kiến mà tôi không hề nói, tính tôi không bao giờ muốn đính
chính, bởi vậy trong các bài báo đó có những điều sai lạc.
Chẳng
hạn tuần báo TIME gán cho tôi óc bài ngoại gay gắt và nhất là muốn quay lại
thời Hoàng kim của đời nhà Lý là một điều hoàn toàn bịa đặt.
Không
bao giờ tôi chủ trương như vậy; hơn nữa công thức đời nhà Lý với những thày
chùa hăng hái nắm quyền chính hoàn toàn không còn thích hợp với thời đại bây
giờ, mơ ước điều đó là vô lý. Cũng như khi hỏi tôi về Quốc hội, tôi chỉ nhấn
mạnh với họ ở mấy điểm: số người đi bầu, sự xâm nhập của Việt cộng và cách bầu
gián tiếp người lãnh đạo hành pháp qua một Quốc hội trung gian.
Còn về tiểu sử Thượng Toạ, ông cho
rằng đó chỉ là tài liệu không xác thực của Công an.
Xem ra bài báo TIME đã mô tả
nhiều điều không đúng ý Thượng toạ nhưng chúng tôi không muốn đi sâu vào thêm.
CHIẾN TRANH HAY HOÀ
BÌNH
Từ
những nhận định cho ông có óc bài Mỹ, nhiều người e sợ rằng Quốc hội đầu tiên
được thiết lập với ảnh hưởng của Phật giáo sẽ biểu quyết yêu cầu Mỹ rút lui
khỏi Việt Nam để đi tới thương thuyết và chấm dứt chiến tranh. Thượng Toạ cho
rằng:
-- Bây giờ còn
quá sớm để nói tới nên thương thuyết hoặc tiếp tục chiến tranh. Chỉ biết rằng
chính quyền hiện tại chẳng đại diện cho một ai và hậu quả là tình trạng vô cùng
bi thảm về chính trị cũng như quân sự. Nói chiến tranh thì chẳng ra chiến
tranh, nói thương thuyết thì lại càng nhục nhã, chỉ có Mỹ với Hà Nội mà không
ai đếm xỉa tới chính phủ Sài Gòn. Bởi vậy, chúng ta bắt buộc phải có một Quốc
hội, một chính quyền dân cử, tạo một khuôn mặt quốc gia cho đúng nghĩa một Quốc
Gia, việc chiến hay hoà là do nơi Quốc hội. Nếu tiếp tục chiến tranh thì lúc đó
mới đúng nghĩa là một cuộc chiến tranh và nếu thương thuyết thì đó đúng là một
cuộc thương thuyết nghĩa là chúng ta đã có một ưu thế.
Phải
ngồi trên chiếc xe lúc đó mới nói tới chuyện lái tới hoặc lui. Đó là phải cho
có một Quốc hội. Và tôi cũng không dại gì đính chính là không muốn thương
thuyết để mang lấy tiếng hiếu chiến.
Khi nhắc đến giải pháp Trung Lập
mà có người nghĩ rằng đó là chủ trương tương lai của Phật giáo, Thượng toạ Trí
Quang nói:
-- Nếu có
thương thuyết để tiến tới giải pháp trung lập thì nền trung lập đó phải như thế
nào. Người liều lĩnh nhất cũng không thể chấp nhận một hoàn cảnh như Lào.
Pathet Lào trước đó là một phe nổi loạn, hiệp ước đình chiến 62 ở Lào là một
công khai chấp nhận cuộc chiến tranh đó, Pathet Lào đương nhiên được hợp thức
hoá và lại tiếp tục chiến đấu và thực sự không có một nền trung lập ở Lào.
Như
Việt Nam với tình trạng hiện giờ, một ký kết như thế là đương nhiên chấp nhận
Việt Cộng và chỉ trong sáu tháng là miền Nam rơi vào tay họ. Bởi vậy tôi vẫn
nghĩ phải có chiếc xe cái đã, một Quốc hội được đa số dân chúng đi bầu, đến lúc
đó hãy tính xa hơn. Mọi dự đoán trước theo tôi là quá sớm.
MỘT QUỐC HỘI KHÓ KHĂN
Khi đề cập tới những khó khăn
của một Quốc hội sắp tới: Cộng sản, Chính quyền hiện tại và người Mỹ; Thượng
toạ cho rằng:
-- Hơn ai
hết, người dân quê Việt Nam đã có kinh nghiệm Cộng sản là thế nào rồi và họ
biết rõ ai là Cộng sản ai không. Bởi vậy không đáng lo ngại sự xâm nhập của
Việt cộng vào Quốc hội.
Còn
về phía chính quyền, Phật giáo đã giữ đúng lời hứa và để cho chính quyền có cơ
hội thực hiện lời cam kết của mình với dân chúng về vấn đề Quốc hội. Nếu là một
chính quyền thiện chí họ hãy tỏ thiện chí đó trong việc đi tới một Quốc hội.
Nếu chính quyền phản bội thì không những lịch sử sẽ phán xét họ mà chính dân
chúng sẽ có ngay phản ứng. Việc duy trì chính phủ hiện thời cho tới ngày bầu
Quốc hội cũng là một cách để những tướng lãnh phản bội âm mưu phá hoại không có
cơ hội lẩn tránh hèn nhát những trách nhiệm mà họ gây ra trước lịch sử.
Còn
người Mỹ thực tâm muốn miền Nam có một Quốc hội hay họ muốn ngăn cản, điều đó
chưa thể đo lường được, nhưng điều quan trọng là chúng ta phải tin ở mình và
không nên có những hành động làm cho người Mỹ khiếp sợ.
CÁC TƯỚNG LÃNH SAU
QUỐC HỘI
Khi đề cập đến vai trò các
tướng lãnh hiện thời và sau ngày có Quốc hội, Thượng toạ Trí Quang nhận định:
-- Nào là
tình trạng chiến tranh, nguy cơ của Cộng sản, các tướng lãnh kêu gọi dân chúng,
tôn giáo, đảng phái phải đoàn kết thì chính họ lại chia rẽ hơn ai hết. Họ tranh
giành quyền hành, thanh toán nhau vì quyền lợi và loại dần những tướng lãnh có
công khác. Nhưng trước sự chống đối của dân chúng, trước hiểm hoạ đe doạ họ
liên kết chặt chẽ hơn ai hết để bảo thủ quyền lợi và lũng đoạn dân chủ. Bởi vậy
mối băn khoăn chính của nhiều người là làm sao trả họ về vị trí thuần tuý quân
sự, gây lại sức mạnh uy tín và kỷ luật quân đội cùng phục hồi danh dự cho những
tướng lãnh có công khác.
Hiện
thời người ta phải chứng kiến một trung ương các tướng lãnh chỉ âm mưu thanh
toán nhau để tự đi đến chỗ đào thải. Tại các địa phương dân chúng vẫn dành
nhiều cảm tình cho các tướng lãnh trong sạch có công với cách mạng tháng 11.
Như trung tướng Đính được dân chúng miền Trung chấp nhận cũng ở trong trường
hợp đó.
VỚI NGƯỜI MỸ
Cuộc tranh đấu cho Quốc hội vừa qua
có pha mùi Bài
Mỹ khiến cho nhiều e ngại và
tự đặt ra nhiều giả thuyết về sự lợi dụng của Cộng sản. Với vai trò của người
Mỹ ở Việt Nam, Thượng toạ Trí Quang cho rằng:
-- Sau cuộc cách
mạng 63, người Mỹ được hưởng ở Việt Nam vô số lợi lộc: gia tăng gấp bội quân
số, chiếm được những căn cứ tốt như Đà Nẵng, Cam Ranh; được thêm cả nước Thái
Lan. Không chắc người Mỹ thực tâm muốn chống cộng tại Việt Nam, họ muốn duy trì
Cộng sản, duy trì cuộc chiến tranh này để thủ lợi. Vì nếu thực tâm người Mỹ
muốn, họ có thể làm khá hơn nhiều cục diện bây giờ bằng cách trợ giúp Việt Nam
vừa chống cộng vừa xây dựng những căn bản dân chủ hơn là nâng đỡ những chính
phủ tay sai. Điển hình là vụ Đà Nẵng vừa qua.
MỘT TRƯỜNG HỢP ĐÀ NẴNG
Theo Thượng toạ thì nhờ phước ông
bà mới không xảy ra vụ đổ máu
tại Đà Nẵng. Ngoài trách nhiệm lỗi lầm của ông Kỳ trước lịch sử còn những trách
nhiệm lớn lao của Mỹ. Việc người Mỹ xử dụng những chiếc C130 để chở những tiểu
đoàn Thuỷ quân Lục chiến và xe tăng ra đàn áp phong trào dân chúng đấu tranh
tại miền Trung là một lỗi lầm không thể tha thứ, Thượng toạ nói:
-- Chỉ cần một
chút nữa là xẩy ra đổ máu lớn lao với trách nhiệm nặng nề về phía người Mỹ.
Lịch sử Mỹ Thế kỷ Hai Mươi sẽ có ba vết nhơ: ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản,
đàn áp nền cộng hoà San Domingo và vết nhơ thứ ba là vụ Đà Nẵng.
MỘT CHÍNH PHỦ PHẬT GIÁO
Khi nhắc tới nhận định của
Tuần báo Newsweek cho rằng sở dĩ Thượng toạ Trí Quang đòi bầu cử gấp rút một
Quốc hội vì ông tin rằng tổ chức Phật giáo sẽ thắng thế trong cuộc bầu cử đó và
chính phủ tương lai sẽ là một chính phù Phật giáo với bàn tay chi phối trực
tiếp của Chùa chiền, Thích Trí Quang đã phủ nhận mạnh mẽ ý kiến đó và bày tỏ
rằng:
-- Quan niệm đó
không những không có lợi gì mà còn làm mất Danh Dự của Phật giáo. Tôi hoàn toàn
không mong muốn như vậy. Kinh nghiệm cho thấy với những chính phủ tạm thời dù
được hậu thuẫn của tôn giáo này hay tôn giáo khác chỉ cần những cuộc biểu tình
vài trăm người cũng đủ xụp đổ. Như một chính phủ thành lập do hậu thuẫn của
Phật giáo sẽ gặp ngay những khó khăn với các tôn giáo bạn, không làm được việc
gì mà chính Phật giáo lại mang tiếng. Bởi vậy Phật giáo không bao giờ muốn tái
diễn nhưng lỗi lầm của thời ông Diệm.
Tranh
đấu cho Quốc hội, Phật giáo chỉ muốn xây dựng một cái gì thực sự cho quốc gia
dân tộc trong đó không phải chỉ có những Phật tử mà là cả những thành phân Tôn
giáo bạn và các tầng lớp dân chúng.
Quốc
hội, Chính phủ sẽ không đại diện cho một ưu thế riêng nào mà là đại diện xứng
đáng của dân chúng.
CHIẾN TRANH TÔN GIÁO
Rối loạn tháng Tám năm 1964
với những vụ thảm sát trong thành phố vẫn lá ám ảnh đen tối trong đầu óc nhiều
người. Sự cọ sát giữa hai tôn giáo trong những ngày gần đây làm thức dậy nỗi ám
ảnh đó. Viễn tượng một cuộc chiến tranh tôn giáo đã được một số báo chí e ngại
nhắc tới. Theo ý Thượng toạ sự thật sự đe doạ đó như thế nào. Thích Trí Quang
cho rằng:
-- Sự e ngại đó
quá đáng và không thể nào có. Những đáng tiếc hồi tháng Tám là do âm mưu của
Nguyễn Khánh, hoàn toàn ngoài ý muốn của các vị lãnh tụ Tôn giáo. Khi phải tiếp
xúc cới những vị lãnh đạo tôn giáo bạn, tôi có nói rằng chẳng thà thực sự có
một cuộc chiến tranh tôn giáo vì quyền lợi hai phía; nhưng mâu thuẫn quyền lợi
đó hoàn toàn không có. Bởi vậy không vì lý do gì để xảy ra những điều đáng tiếc
mà nguyên nhân chỉ tại một anh tướng Kaki đứng ở giữa.
TÍN ĐỒ HAY CÔNG DÂN
Việc tiến tới Quốc hội Lập
hiến một cách nhanh chóng là công của Phật giáo, nhiều người nghĩ như vậy. Đó
là điều mà Thượng toạ Trí Quang không muốn. Ông nói:
-- Một phong
trào đấu tranh có màu tôn giáo sẽ gặp nhiều khó khăn, tự nó gây ra những mặc
cảm thắng bại nơi các tôn giáo bạn. Bởi vậy tôi vẫn muốn các phong trào tranh
đấu dân chủ phát xuất tự quần chúng không mang màu sắc tôn giáo, nếu có lợi cho
tổ quốc, Phật giáo sẽ đứng sau hậu thuẫn. Trong cuộc xáo trộn vừa qua, khi gặp
các Đại diện Hội đồng Đô Thành, tôi có nói: quý vị là đại diện cho các tầng lớp
dân chúng, nếu chính quý vị đứng ra tranh đấu cho Quốc hội, Phật giáo sẽ đứng
sau ủng hộ quý vị. Và trong thâm tâm tôi mong muốn như vậy.
Sau khi tỏ ý không tin tưởng vào
thực lực các đảng phái quốc gia, Thượng toạ cho rằng vai trò tranh đấu cho tự
do dân chủ chính là bổn phận của thanh niên sinh viên chứ không phải của Phật
giáo hay một tôn giáo nào. Thượng toạ nói:
-- Tôi hiểu rằng
khi các anh em sinh viên tham dự cuộc tranh đấu chống ông Diệm năm 1963, anh em
nhìn các vị Thượng toạ hồi đó khác bây giờ. Tôi muốn được giữ nguyên cái nhìn
lúc trước, bởi vậy tôi muốn Phật giáo cũng như các tôn giáo bạn được trở về vị
trí của mình. Phật giáo bất đắc dĩ phải đứng ra lãnh đạo các cuộc đấu tranh là
một điều tôi thấy rất chướng.
Nguyệt san Tình Thương số 29: 4
trang 2-3-4-5
đăng trọn vẹn cuộc phỏng vấn Thích Trí Quang
ngày 05.05.1966 tại Chùa Từ Đàm Huế
đăng trọn vẹn cuộc phỏng vấn Thích Trí Quang
ngày 05.05.1966 tại Chùa Từ Đàm Huế
[nguồn: tư liệu của Trần Hoài Thư,
Thư Quán Bản Thảo]
NIỀM TIN TẤT THẮNG
Trái hẳn với triết lý nhà Phật
hiểu theo nghĩa thông thường là xuất thế và yếm thế, Thượng toạ Thích Trí Quang
mang khuôn mặt của một nhà tu hành mới: một Nhà-Sư-Dấn-Thân, dấn thân vào tất cả
những biến động xã hội, dùng tất cả những uy tín và quyền năng sẵn có để lèo
lái tới một cảnh đời thích hợp với sự phát triển của đạo giáo.
Với con mắt nhận xét tinh tế
về thời cơ đúng lúc, với niềm kiêu hãnh cao độ về nhân cách Á Đông của mình cộng
thêm với tinh thần quốc gia cực đoan cố hữu, triết lý hành động kỳ lạ của Thích
Trí Quang ở nơi niềm tin sắt đá về sự tất thắng trong mọi mưu lược tranh đấu.
Tên ông đồng nghĩa với những âm mưu nhưng chính ông muốn đối thủ phải kính
trọng cái nhân cách Á Đông của mình nên mọi hành động của ông đều được báo
trước. Thượng toạ nói:
-- Nhiều người
gán cho tôi mối liên hệ mật thiết với ông Lodge, sự thật không có. Với ông
Lodge hay Taylor (3) cũng vậy, mỗi lần tranh đấu tôi đều gặp, nói cho họ biết
lập trường của Phật giáo thế nào, còn người Mỹ muốn sao tuỳ họ. Tôi hành động
đều có báo trước ít nhất là 24 tiếng. Như vụ tranh đâu gần đây tôi chỉ gặp ông
Lodge có một lần, nói rõ lập trường của Phật giáo về Quốc hội. Ông ta nói
Thượng toạ nên nghĩ lại. Tôi chỉ cười và trả lời đã nghĩ rồi. Có vậy thôi. Còn
dư luận cho rằng ông Kỳ đã gặp tôi trước vụ hạ Trung tướng Thi là hoàn toàn bịa
đặt. Tôi chưa hề gặp ông Nguyễn Cao Kỳ một lần nào.
LÁ VÀNG VÀ GIÓ LỐC
Có lá vàng thì phải có gió
lốc. Đó là câu so sánh của Thượng toạ Trí Quang với hiện tình người Mỹ và Cộng
sản:
-- Lá vàng đó là
Cộng sản, và gió lốc chính là người Mỹ. Muốn chống Cộng thì phải cần tới
người Mỹ, thế thôi. Đối với tôi, những ảnh hưởng ngoại lai chỉ nên dùng như
những phương tiện chứ bảo chấp nhận thì không.
Đề cập tới sự nguy hiểm của
Cộng sản, ông nói họ không phải chỉ là những chiếc lá vàng làm nhớp nhà mà là
những chiếc lá vàng có đóng đinh.
Vì khía cạnh chống Mỹ trong
các phong trào tranh đấu vừa qua của Phật giáo, có báo ngoại quốc cho rằng
Thượng toạ Trí Quang muốn đuổi Mỹ. Thượng toạ nói:
-- Người Mỹ rất
ngờ nghệch, họ không phân biệt được giữa Bài Mỹ và Chống Mỹ. Bài Mỹ là một thái
độ thù ghét đương nhiên, dù người Mỹ có làm hay đến đâu cũng vẫn bị ghét bỏ, có
khi lại còn thù ghét hơn. Trong khi Chống Mỹ là một thái độ phản kháng xây
dựng. Bởi quan niệm hai người cùng ngồi trên một chiếc xe, thấy người kia lái
bậy thì người nọ phải giành lấy mà lái nếu không muốn rớt xuống hố. Các phong
trào vừa qua không mang tính chất bài Mỹ mà là chống Mỹ; chống Mỹ đã ngăn cản
việc đi tới Quốc hội, chống Mỹ đã hậu thuẫn những chính phủ tay sai thối nát,
chống Mỹ đã giúp phương tiện đàn áp Đà Nẵng.
Thì ra thái độ của Thượng toạ là
muốn cảnh giác người Mỹ. Cơn gió lốc phải được thổi đúng hướng, không phải làm
bay những niềm tin mà là bốc sạch đám lá vàng có đóng đinh là Cộng sản.
PHẠM ĐÌNH VY
NGÔ THẾ VINH
Huế 05.05.1966
[Trích Nguyệt san Tình Thương, số
29, 1966]
Ghi chú:
1/ Only Religions Count in Vietnam:
Thich Tri Quang and the Vietnam War. James McAllister; Department of Political Science,
Williams College, Williamstown, MA 01267
2/ A
Talk with Thich Trí Quang. McCulloch, James Wilde. Time Magazine, April 22, 1966 | Vol. 87 No.
3/ Henry Cabot Lodge, Đại sứ Hoa kỳ
tại Việt Nam 1963-1964. Maxwell D. Taylor, Đại sứ Hoa kỳ tại Việt Nam 1964-1965
4/ Hành Trình Tình Thương. Trần Hoài
Thư, Thư Quán Bản Thảo, số 74, Tháng 4, 2017
5/ Phạm Đình Vy, nguyên chủ nhiệm
Tình Thương 1964-1967, bác sĩ Thuỷ Quân Lục chiến VNCH, sau tù cải tạo 3 năm
vượt biển, sang định cư và hành nghề y khoa tại Pháp.
[*
Tiểu tựa thêm vào của hoangnamgiao.blog]
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét