SỰ THẬT VỀ CÁI CHẾT CỦA
NHẤT LINH
Nguyễn Tường Thiết
Nguyễn Tường Thiết
LTS - Bài viết dưới đây của nhà văn Nguyễn Tường Thiết, con
trai nhà văn Nhất Linh Nguyễn Tường Tam, gởi đến trang Diễn Ðàn Người
Việt, nhằm phản biện một số ý kiến được đưa ra gần đây, mà tác giả cho là “bóp
méo sự thật, sửa đổi lịch sử, xuyên tạc cái chết” của thân phụ ông. Trong số
các ý kiến này, có một chương sách trong tác phẩm “Một Thời Ðể Nhớ,” của tác
giả Nguyễn Văn Lục, xuất bản mới đây. Người Việt xin đăng nguyên văn bài viết
của nhà văn Nguyễn Tường Thiết. Bài đăng nhiều kỳ, trên cùng trang Diễn Ðàn.
Lần đầu tiên tôi được nhìn thấy rõ khuôn
mặt cha tôi, nhà văn Nhất Linh, là vào khoảng cuối năm 1950 khi cha tôi từ
Hương Cảng trở về Hà Nội. Năm ấy tôi mới mười tuổi.
Trong thập niên 1940 cha tôi rất bận rộn với
những hoạt động chính trị, ông sống nhiều năm bên Trung Hoa. Thời gian này ông
chỉ về ghé thăm mẹ con tôi vào những dịp đặc biệt ngắn ngủi, không đủ cho tôi
kịp nhận diện khuôn mặt người cha, người mà lâu lâu tôi nghe nhắc đến một cách
kính cẩn như thể ông là một nhân vật trong thần thoại hơn là một người có thực
ở ngoài đời.
Tôi nhớ ngày hôm
đó tôi đã ngây người nhìn ông như nhìn một người khách lạ. Trước mắt tôi nhân
vật thần thoại ấy hiện hình bằng xương bằng thịt: Nhất Linh dáng dong dỏng quắc
thước, khuôn mặt phong sương, có cặp mắt sâu, đôi mày rậm, vầng trán cao, nụ cười
cởi mở dưới hàng râu mép và cái nhìn đặc biệt, nhìn thẳng và sâu vào đôi mắt
người đối diện nhưng lúc nào cũng nhiễm một vẻ mơ màng xa vời.
Kỷ niệm về đêm
hôm đầu tiên đoàn tụ ấy còn ghi đậm trong trí nhớ tôi một lời nói của cha tôi.
Ðó là lời ông tuyên bố quyết định từ bỏ cuộc đời chính trị.
Trong tập hồi ký Nhất Linh Cha Tôi (Văn Mới xuất
bản 2006, trang 13) tôi có viết: “Ðêm hôm
đầu tiên đoàn tụ, chúng tôi không ngủ, tất cả thức gần suốt sáng để trò chuyện
với ông. Trong căn nhà số 15 Hàng Bè Hà Nội nơi mẹ tôi mở tiệm bán cau khô, vào
một đêm mùa Ðông, bố mẹ con chúng tôi chen chúc nằm trên một chiếc giường tây
lớn. Tôi còn nhớ rõ bố tôi nói với chúng tôi là ngày hôm sau báo chí sẽ đến gặp
ông và ông sẽ tuyên bố quyết định từ bỏ cuộc đời làm chính trị để trở về cuộc
đời viết văn.”
Sau này đọc bản thảo cuốn tiểu thuyết Xóm Cầu Mới (Bèo Giạt) tôi thấy cha tôi
viết những dòng sau này: “Tặng Nguyên,
người rất thân yêu đã khuyên tôi trở lại đời văn sĩ và nhờ thế cuốn Xóm Cầu Mới
này mới ra đời” (Hương Cảng, trên núi 16 tháng 10 năm 1949, 1g30 trưa). Như
vậy là trí nhớ của tôi, cậu bé 10 tuổi, đã không sai.
Kể từ ngày đầu tiên đoàn tụ năm 1950 ấy cho đến
ngày ông qua đời 7 tháng 7, 1963, tôi là người con đã sống gần gũi với cha tôi
nhất trong số tất cả những người con của ông. Lý do là khi cha tôi vào Nam năm
1951, ông kéo tôi đi theo ông, trong khi mẹ và các anh chị tôi ở lại Hà Nội cho
đến năm di cư 1954. Và sau đó năm 1955 khi ông quyết định bỏ Sài Gòn lên sống
trên Ðà Lạt, tôi lại là người ông mang theo để sống gần ông. Là người con vừa
thân cận vừa được tín cẩn, tôi là người vừa biết rõ nhất về ông cụ tôi, lại là
người chứng kiến cái chết của ông trong những giờ phút cuối cùng.
Là người con hiểu rõ ông cụ tôi, tôi tin rằng khi
cha tôi tuyên bố từ bỏ cuộc đời làm chính trị ông đã thành thật với mình. Tuy
nhiên thời cuộc đưa đẩy buộc ông phải sống trái với ý muốn của mình. Về cuối
đời cha tôi bị liên lụy vì liên quan đến một vụ chính biến, đưa đến cái chết
của ông ngày mồng 7 tháng 7 năm 1963.
Cái chết ấy mang mục tiêu chính trị rõ rệt. Ông
tự vẫn để “cảnh cáo những người chà đạp lên mọi thứ tự do,” như ông đã viết ra
trên giấy trắng mực đen.
Nguyên nhân và động lực đưa đến cái chết của Nhất
Linh đã được ông viết ra bằng 71 chữ rất minh bạch và đầy đủ:
Ðời tôi để lịch sử xử, tôi không chịu để ai xử tôi cả. Sự bắt bớ và xử
tội tất cả các phần tử đối lập quốc gia là một tội nặng sẽ làm cho nước mất về
tay cộng sản. Tôi chống đối sự đó và tự hủy mình cũng như Hòa Thượng Thích
Quảng Ðức tự thiêu để cảnh cáo những người chà đạp mọi thứ tự do.
7 tháng 7, 1963
Nhất Linh Nguyễn Tường
Tam
Thế nhưng gần đây lại có những người manh tâm
viết sách bóp méo sự thật, sửa đổi lịch sử, xuyên tạc cái chết của cha tôi gán
ghép cho cha tôi “tự tử vì căn bệnh tâm
thần” (Nguyễn Văn Lục), “tự tử để
tránh khỏi phải ra tòa đối chất với thuộc hạ” (Lê Nguyên Phu).
Là người con, lại là người con sống gần gũi với
ông cụ tôi nhất, tôi biết chắc là gán ghép này hoàn toàn sai với sự thật và vì
vậy tôi thấy có bổn phận lên tiếng.
Bài viết này sẽ chia làm hai phần.
Phần thứ nhất tôi sẽ nói sơ lược về cha tôi, về
bối cảnh lịch sử, và nguyên nhân dẫn đến cái chết của ông, Nhất Linh. Tất cả
những gì tôi viết sau đây đều dựa trên những gì mắt thấy tai nghe mà tôi tin
rằng đó là sự thật.
Tôi sẽ dành phần thứ hai của bài này để phản bác
lập luận của hai ông Nguyễn Văn Lục và Lê Nguyên Phu.
***
Như đã nói ở trên vào năm 1955 cha tôi quyết định
lên Ðà Lạt sống và tôi là người ông chọn để đi cùng với ông. Ông cụ thu xếp cho
tôi thi tuyển vào lớp Ðệ Lục trường trung học công lập Quang Trung niên khóa
1955-56. Chúng tôi ở trên lầu 2 nhà hàng Poinsard &Verey số 12 đường Yersin
Ðà Lạt. Sau này các anh chị tôi cũng thường lên Ðà Lạt vào những dịp Hè hoặc
Tết nhưng không ai ở luôn trên ấy, chỉ trừ chị Thoa là người chị kế của tôi.
Những năm đầu tiên trên Ðà Lạt là những năm thanh bình. Cha tôi chơi lan, hòa
nhạc tại gia vào cuối tuần. Thỉnh thoảng ba chúng tôi (cha tôi, chị Thoa và
tôi) đi pic-nic trên núi Langbian hoặc ở Suối Vàng.
Lâu lâu bạn bè của cha tôi từ Sài Gòn lên Ðà Lạt
ghé thăm cha tôi. Bạn của cha tôi nhiều lắm và đủ loại: bạn thân, bạn văn, bạn
đồng chí và cả các chính khách nữa. Tôi còn nhỏ không chú ý đến chuyện người
lớn nên không biết cha tôi bàn luận với khách chuyện gì, nhưng tôi đoán thế nào
họ chẳng bàn chuyện thời sự và chính trị. Phải đến rất nhiều năm sau này, sau
khi thân phụ tôi mất, tôi có dịp gặp lại một trong những vị khách đó là anh Lê
Hưng, một đảng viên VNQDÐ. Anh Lê Hưng nói với tôi là cha tôi tán thành chính
sách của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm trong việc dẹp loạn Bình Xuyên. Cha tôi nói:
“Việc dẹp loạn Bình Xuyên là đúng, nhưng
coi chừng, nó có thể mở đầu dẫn đến độc tài.”
Vào năm đó (1955) chính phủ của nền Ðệ Nhất Cộng
Hòa phát động rầm rộ phong trào tố cộng. Thị xã Ðà Lạt tràn đầy băng rôn biểu
ngữ chống cộng sản. Trong các dịp lễ tết thế nào cũng có màn kịch tố cộng với
những anh hề “cán ngố” áo đen nón cối nhẩy vũ điệu tập thể “son mì son mì son
đố mì.” Nhưng song song với phong trào tố cộng một phong trào khác cũng rầm rộ
không kém. Ðó là phong trào “suy tôn Ngô Tổng Thống.”
Những bản nhạc suy tôn được phát đi liên tục trên
đài phát thanh. Loa phóng thanh đặt ở đầu chợ Ðà Lạt suốt ngày rót vào tai
khách đi đường những bản nhạc suy tôn ấy, đến nỗi nó nhập vào tôi, cậu bé 15
tuổi. Một bữa đi học về tôi nhẩy cầu thang miệng hát oang oang: “Bao nhiêu năm
từng lê gót nơi quê người...” ... “Toàn dân Việt Nam biết ơn Ngô Tổng Thống.
Ngô Tổng Tống, Ngô Tổng Thống muôn năm!” Ðến đầu cầu thang ngửng lên tôi bắt
gặp ngay gương mặt chưng hửng của ông cụ! Tuy ông cụ không nói gì nhưng tôi
đoán chắc bụng ông không vui. Tôi biết ông cụ tôi chúa ghét cái trò suy tôn cá
nhân, dù người đó là ông trời đi nữa.
Một vài năm sau tôi chứng kiến một câu chuyện
khác khiến tôi tin rằng cái trò suy tôn này đã làm cha tôi không ưa chế độ. Ai
cũng biết là hồi đó dưới thời Ðệ Nhất Cộng Hòa đi xem xi-nê đều phải đứng dậy
chào cờ. Dưới chế độ Ðệ Nhị Cộng Hòa luật chào cờ này bị bãi bỏ. Ði giải trí mà
phải chào cờ đã là một chuyện vô lý. Nhưng còn thậm vô lý hơn nữa là khi lá
quốc kỳ chiếu trên màn ảnh thì chính giữa lại có một khoảng bầu dục in hình vị
thủ lãnh quốc gia: chân dung Tổng Thống Ngô Ðình Diệm.
Ông cụ tôi một bữa đi xi nê tại rạp hát Vĩnh Lợi
khi ông buộc phải đứng lên chào cờ ông đã tức giận đứng dậy bỏ về không xem xi
nê. Chuyện này tôi biết vì chính tai tôi nghe ông cụ bất mãn than thở với chú
Lê Văn Kiểm, một người bạn thân của ông cụ tôi.
Hãy tưởng tượng ông cụ tôi, Nhất Linh Nguyễn
Tường Tam, bị buộc phải đứng dậy (không phải để chào cờ) để suy tôn ông Ngô
Ðình Diệm!
Tôi chắc là có những người có thể bảo đây là
chuyện nhỏ và đổ lỗi cho Bộ Thông Tin làm việc này chứ ông Diệm không hay biết.
Nói gì thì nói ở cương vị lãnh đạo quốc gia ông Diệm là người phải chịu trách
nhiệm về cái trò suy tôn quá lố này của thuộc cấp. Ðây là một trong những điều
khiến cha tôi bất mãn với chế độ nhà Ngô.
Mấy năm sau ngày chấp chánh của chế độ nhà Ngô sự
bất mãn của dân chúng gia tăng với sự độc tài gia đình trị của gia đình này. Cả
cha tôi và tôi lúc này đều đã về ở hẳn Sài Gòn. Riêng cha tôi vì mua một miếng
đất ở Fim-nôm gần Ðà Lạt nên ông thỉnh thoảng vẫn đáp xe đò Minh Trung lên trên
ấy vào rừng để “tu tiên” bên dòng suối Ða Mê. Nhưng “tu tiên” không được vì
những biến chuyển chính trị ở Sài Gòn khiến cha tôi không thể ngồi yên.
Năm 1958 cha tôi ra tờ báo Văn Hóa Ngày Nay. Tự tay cha tôi vẽ và trình bày bìa cho tờ đặc san
này. Ở trên góc bìa đề hàng chữ lớn: Số ra mắt 17 tháng 6, 1958. Chúng tôi
không một ai để ý đến cái ngày 17 tháng 6 có ý nghĩa gì cho mãi đến khi tôi gặp
anh Lê Hưng. Anh Hưng nói với tôi trước bàn thờ ông cụ: “Anh Tam làm cái gì cũng tính toán rất kỹ lưỡng. Anh chọn ngày ra báo 17
tháng 6 là ngày giỗ của đảng trưởng Nguyễn Thái Học, cũng như anh chọn ngày
chết 7 tháng 7 là ngày chấp chánh của họ Ngô để phản đối chế độ này.”
Ở Sài Gòn báo Văn
Hóa Ngày Nay bán rất chạy ngay từ số đầu tiên. Năm ấy tôi học lớp Ðệ Nhị
trường trung học tư thục Hoàng Việt tại đường Phan Ðình Phùng (khúc giữa Cao
Thắng và Lê Văn Duyệt). Trên khúc đường đó có rất nhiều tiệm bán sách hoặc tiệm
cho thuê sách. Trên đường đi học qua các tiệm sách này tôi thấy có một hiện
tượng mà tôi không hề thấy xẩy ra trước đó: tất cả các tiệm sách này đều có một
tấm bảng đen phía trước cửa với hàng chữ viết bằng phấn trắng: HÔM NAY CÓ VĂN
HÓA NGÀY NAY.
Nhưng báo chỉ ra được 11 số thì tự ý đình bản.
Chúng tôi chưng hửng hỏi ông cụ tại sao báo bán chạy thế mà lại tự ý ngưng? Cha
tôi không trả lời. (Ông không có thói quen tiết lộ mọi chuyện cho con cái).
Nhưng thái độ của ông lúc ấy rất buồn bã.
Sau này dọ hỏi hai người trong ban biên tập của
báo VHNN là ông Nguyễn Thành Vinh và ông Trương Bảo Sơn thì tôi càng kinh ngạc
hơn nữa: báo không ra nổi vì lỗ vốn.
Trong cuốn sách “Nhất Linh, Người Nghệ Sĩ-Người Chiến Sĩ” do Thế Kỷ xuất bản năm
2004, trang 78, ông Trương Bảo Sơn viết:
“Tờ Văn Hóa Ngày Nay ra được 11 số thì đình bản, mặc dù được độc giả
khắp nơi hoan nghênh. Ôi, chỉ vì nó được hoan nghênh quá xá mà chết non. Nguyên
nhân thế này:
“Trước hết tập Văn Hóa Ngày Nay không được chế độ Ngô Ðình Diệm cho phép
xuất bản như một tạp chí mà chỉ là một giai phẩm phát hành không có định kỳ. Vì
không có định kỳ nên Bộ Thông Tin kiểm
duyệt cố tình để lâu mới trả lại bản thảo để in. Ông Hoàng Nguyên, chủ sự
phòng kiểm duyệt đã nói với tôi rằng tuy có nhiều cảm tình với chúng tôi, nhưng
không thể làm trái lệnh cấp trên là cản trở tờ Văn Hóa Ngày Nay ra đúng kỳ hạn
(tỷ dụ như đúng ngày mồng 1 mỗi tháng) để đọc giả nhớ ngày mua báo. Hơn nữa bài
vở phải kiểm duyệt kỹ, nhất là bài của Nhất Linh và Bảo Sơn.”
“Sau nữa, ngoài chế độ kiểm duyệt, phản
quyền tự do ngôn luận này ra, chế độ Ngô Ðình Diệm còn có một thủ đoạn hiểm
độc nữa là nhà nước giữ độc quyền phát
hành báo chí, kể cả giai phẩm. Ngô Ðình Diệm đã có sáng kiến đặt ra Nhà
Phát Hành Thống Nhất, bắt tất cả các báo chí phải đưa cho công ty này phân
phối. Tập Văn Hóa Ngày Nay bán chạy như tôm tươi mấy số đầu, đã bị ế đi. Nhà
phát hành độc quyền của chính phủ đã thi hành độc kế không gửi đủ số báo cho
các tiệm sách đã đặt mua. Chúng tôi khi buộc báo thành từng bó đã cố ý đánh dấu
riêng, khi nhận báo từ nhà phát hành trả về, thấy những dấu ấy vẫn còn y
nguyên, tức là nhà phát hành đã không làm đúng nhiệm vụ, đã giữ báo của chúng
tôi trong kho, không phân phối đi. Có những tiệm sách đến điều đình mua thẳng
báo với chúng tôi để có đủ báo bán, nhưng chúng tôi phải từ chối vì sợ chính
quyền gài bẫy. Ðã nghèo lại bị thua lỗ, chúng tôi đành đình bản tờ Văn Hóa Ngày
Nay.”
Sau khi được giải thích tôi mới vỡ lẽ vì sao có
hiện tượng cái bảng đen với hàng chữ phấn vì chính quyền đã cố ý trì hoãn không
cho báo ra đúng hạn kỳ nên độc giả buộc phải chờ khi nào có bảng đề chữ “hôm
nay có Văn Hóa Ngày Nay” mới vào mua được.
Những điều nêu trên là sự thực xung quanh vụ đình
bản của tờ Văn Hóa Ngày Nay. Nó nói lên sự xâm
phạm quyền tự do ngôn luận của chế độ nhà Ngô mà cha tôi là nạn nhân trực
tiếp. Cũng như tất cả những nhà văn, nhà báo khác khi họ bị tước đoạt quyền tự
do ngôn luận, cố nhiên là Nhất Linh rất bất mãn về chuyện này.
Vào năm 1960 trên bìa báo Tự Do Xuân Canh Tý xuất
hiện bức tranh năm con chuột đang đục khoét một quả dưa đỏ và nếu lật ngược cái
bìa thì quả dưa đỏ là hình bản đồ nước Việt Nam, hàm ý các anh em của gia đình họ Ngô đang phá hoại đất nước. Tờ báo bị
chính quyền tịch thu sau khi báo đã phát hành được một số khá lớn. Không một ai
biết tác giả bức tranh là ai. Người ta đoán mò họa sĩ Phạm Tăng là tác giả.
Nhưng cha tôi cho chúng tôi biết tác giả là một người rất thân cận với ông: họa
sĩ Nguyễn Gia Trí.
Bìa báo Tự Do số xuân
Canh Tý 1960.
(Hình: Thư Viện
Ðại Học Cornell, Hoa Kỳ)
Rồi đến cuộc đảo chính hụt ngày 11 tháng
11, 1960 của một nhóm quân nhân Thi Ðông. Cha tôi bị liên lụy thế nào trong
cuộc đảo chánh này để đến nỗi mấy năm sau ông cụ tôi phải ra tòa với tội trạng
“phản quốc” và “xâm phạm nền an ninh quốc gia” đưa đến cái tự vẫn của ông ngày
7 tháng 7, 1963?
Nửa thế kỷ trôi qua đã có không biết bao nhiêu
giấy mực viết về cuộc đảo chính 11 tháng 11, 1960 này cũng như mức độ liên lụy
của cha tôi trong cuộc đảo chính, được viết ra bởi những người thuộc nhiều
khuynh hướng chính trị khác nhau.
Ở đây tôi không nhắc lại cũng không dẫn chứng
những bài viết này. Tôi không phải là một nhà nghiên cứu, cũng không có tham
vọng viết lịch sử, tôi chỉ nêu lên ở đây tiếng nói của một người con. Nếu tiếng
nói đó có góp phần soi sáng thêm cho sự thật của lịch sử thì tôi nghĩ rằng đó
là việc tôi phải làm vì bổn phận đối với cha tôi.
Trước hết là cha tôi biết trước vụ đảo chính sẽ
xẩy ra. Trong cuốn hồi ký “Nhất Linh Cha Tôi” trang 120 tôi viết: “Bốn mươi mốt năm về trước, một ngày trước
cuộc binh biến 11 tháng 11, 1960 ở Sài Gòn, bố tôi bất thần trở về căn gác chợ
An Ðông nhìn tôi nói nghiệm nghị: 'Ngày mai con có đi chơi đâu thì không được
lảng vảng gần khu Dinh Ðộc Lập'. Cuộc đảo chính thất bại. Tôi nghe nói là bố
tôi sau đó đã lẩn trốn ở nhiều nơi trong thành phố.”
Sau này tôi nghe nói ông phải đi trốn vì ông có
tên trong một tờ truyền đơn chống chính phủ được rải ra trong thành phố vào
buổi sáng ngày đảo chánh.
Mấy tháng sau chúng tôi ngạc nhiên thấy cha tôi
trở về nhà. Anh tôi hỏi thì ông cụ trả lời giản dị “Cậu được vô can” và không
tiết lộ điều gì hơn. Tôi thắc mắc tại sao ông cụ lại vô can được khi ông biết
trước vụ đảo chánh xẩy ra lại có tên ông trong tờ truyền đơn, trong khi hầu hết
những người có tên trong tờ truyền đơn bị bắt hết?
Sau này được tiếp xúc với Giáo Sư Nguyễn Thành
Vinh, một đàn em cũng là đồng chí của ông cụ, anh Vinh xác nhận với tôi: “Anh
Tam đã tuyên bố không làm chính trị, vì vậy anh đứng ngoài, anh chỉ ủng hộ ngầm
việc làm của các anh em mà thôi. Tất cả các buổi họp quan trọng trước ngày đảo
chánh đều không có mặt anh Tam. Tuy nhiên anh được thông báo mọi diễn tiến. Vì
vậy anh Tam biết trước có vụ đảo chánh xẩy ra.”
Từ những sự kiện trên và là người con gần gũi và
thấu hiểu ông cụ tôi nhất, tôi suy luận thế này:
Một mặt cha tôi bất mãn với chế độ nhà Ngô về sự
độc tài của chế độ này. Mặt khác vì lời tuyên bố không làm chính trị của ông
năm 1950, lại là người rất trọng danh dự, ông cụ tôi hết sức tránh mọi hành vi
đi ngược lại lời tuyên bố của ông.
Giữa hai động lực tương phản ấy cha tôi khôn
ngoan chọn thái độ đứng giữa nó có thể giúp ông một lúc đạt cả hai mục tiêu: đó
là ngầm tán trợ các hoạt động của anh em đồng chí của ông, nhưng riêng ông đứng
ngoài.
Sự kiện ông cụ tôi không bị bắt có thể vì người
ta không tìm ra bằng cớ. Thứ nhất là ông cụ tôi không bao giờ đi họp. Gần đây
tôi có dịp tiếp xúc với ông Nguyễn Liệu, ông cho tôi biết là ông Nhất Linh
không đi họp đảng phái, người đại diện là ông Nguyễn Thành Vinh. Ông Nguyễn
Liệu hiện cư ngụ tại San Jose, Hoa Kỳ, là người đã tham dự vào những cuộc họp
của đảng phái và cũng bị giam tù vì liên hệ đến cuộc đảo chính 11 tháng 11,
1960. Thứ hai là có tên trong trong tờ truyền đơn cũng không hẳn là bằng cớ rõ
ràng để bắt vì có gì chứng minh ngược lại là người khác để tên ông cụ tôi vào?
Vả lại không phải tất cả những người có tên trong tờ truyền đơn đều bị bắt hết.
Cũng theo lời ông Nguyễn Liệu thì ngoài ông cụ tôi ra, người có tên trong tờ
truyền đơn là cụ Nguyễn Xuân Chữ cũng không bị bắt giữ.
Sự việc không bắt cha tôi, ngoài lý do không có
bằng cớ, tôi cho còn là một sự tính toán cân nhắc lợi hại của chính quyền họ
Ngô chứ chưa hẳn do cảm tình riêng của ông Diệm đối với ông cụ tôi như nhiều
người nghĩ. Thứ nhất không bắt ông cụ để ông cụ vô can tức là chứng tỏ cho dân
chúng biết Nhất Linh không hề bất mãn và phản đối chế độ ông Diệm. Thứ hai họ
nghĩ rằng chặt hết tay chân của ông cụ tôi thì ông cụ tôi còn làm gì được nữa?
Nhưng không bắt bớ không có nghĩa là để cho ông
cụ tôi được hoàn toàn tự do. Trong cuốn “Nhất
Linh Cha Tôi” trang 36 tôi ghi lại lời của cha tôi nói với tôi buổi sáng
ngày 7 tháng 7, 1963: “Cậu chẳng sợ kết
quả (ra tòa) ngày mai ra sao vì ở nhà hay ở tù thì cũng mất tự do như nhau.”
Ngoại trừ những người trong gia đình tôi rất ít
người biết rằng trong hai năm sau cùng của đời ông cha tôi bị giam lỏng tại gia
như thế nào. Công an mật vụ canh chừng
đến nỗi chúng tôi nhận diện được từng người mỗi khi từ trên lầu căn gác chung
cư chợ An Ðông (nơi chúng tôi trú ngụ) nhìn xuống. Trang 40 cuốn hồi ký tôi tả
một đoạn khi cha tôi và tôi rời khỏi nhà: “Trên
chiếc tắc-xi rời chợ An-Ðông hướng về phía Sài Gòn, tôi thấy cha tôi cứ chốc
chốc lại ngoái về phía sau. Ông bảo tôi: ‘Con xem có xe nào theo không? Lúc nẫy
cậu thấy có mấy người lạ đứng bên kia đường nhìn vào nhà mình’. Tôi ra hiệu cho
tài xế quặt sang đường Trần Bình Trọng, chiếc xe hơi duy nhất chạy phía sau vẫn
tiến thẳng đại lộ Thành Thái. Tôi đáp: ‘Không! Không có xe nào theo mình cả!’.”
Hãy hình dung cảnh tượng ấy diễn ra thường xuyên
trong một thời gian dài thì mới thấu hiểu câu nói của cha tôi “ở tù
hay ở nhà cũng mất tự do như nhau.”
Vào tháng 5 năm 1963 vụ Phật Giáo bùng nổ ở Huế.
Sau đó phong trào Phật Giáo đấu tranh lan rộng khắp nước. Tôi không đề cập chi
tiết vụ Phật Giáo này. Hãy để các sử gia nói tới. Tôi chỉ bàn khía cạnh vụ này
tác động ra sao đối với ông cụ tôi và nhất là đối với cái chết của ông.
Vụ Phật Giáo xẩy ra hai tháng trước khi ông cụ
tôi mất. Thời gian này tại căn nhà An Ðông họ canh chừng rất kỹ ông cụ tôi.
Trong khi hầu hết các chính trị gia đối
lập bị bắt hết sau vụ binh biến 11 tháng 11, 1960, ông cụ tôi là một trong
số ít người được tại ngoại, do đó việc tăng cường canh giữ ông cụ là một điều
tất nhiên. Ông cụ rất ít ra khỏi nhà. Những tin tức ông biết được bên ngoài là
do báo chí (cha tôi sai tôi đi mua báo Tự Do hàng ngày và ông chỉ đọc tờ báo
này thôi), ngoài ra có hai người bạn thân của ông thường xuyên lui tới. Ðó là
Bác Sĩ Nguyễn Hữu Phiếm và ông Lê Văn Kiểm. Ông Kiểm (mà chúng tôi gọi là chú
Kiểm vì chú nhỏ tuổi hơn ông cụ tôi) thường đến hầu như hàng ngày tường trình
diễn tiến của vụ Phật Giáo. Ngày 11 tháng 6, 1963 khi chú Kiểm đến báo tin Hòa
Thượng Thích Quảng Ðức tự thiêu ở ngã tư Lê Văn Duyệt & Phan Ðình Phùng thì
cha tôi sững sờ.
Ảnh hưởng của cái tin này thật khủng khiếp.
Tin này là một phần (tôi cho là quan trọng nhất)
làm nên cái chết của Nhất Linh.
Nếu ảnh hưởng đó không mạnh thì tại sao ông lại
dành đến 9 chữ trong lá thư tuyệt mệnh vỏn vẹn 71 chữ của ông để viết lên câu
“cũng như Hòa Thượng Thích Quảng Ðức tự thiêu”?
Rồi cuối cùng, mãi ba năm sau xẩy ra cuộc binh
biến 11 tháng 11, 1960, vào tháng 6 năm 1963 cha tôi bị mời lên Tiểu Ðội Hiến
Binh số 635 đường Nguyễn Trãi để lấy khẩu cung và ở đó người ta cho ông biết
trước là ngày 8 tháng 7 năm 1963 cha tôi phải trình diện tại Phòng xử án Ðặc
biệt Tòa án Quân sự, tòa Thượng Thẩm, số 131 đường Công Lý, Sài Gòn. Trát đòi
chính thức sẽ được gửi sau. (Cha tôi nhận được trát đòi vào ngày 6 tháng 7,
1963 lúc 18:00 giờ).
Tin cha tôi sẽ phải ra tòa để xử án này là động
cơ tối hậu làm nên cái chết của Nhất Linh.
Ông có một tuần lễ để sửa soạn cái
chết cho chính mình:
Ngày 30-6-1963 (7 ngày trước cái chết) cha tôi đi
dự buổi họp tại trụ sở nhóm Bút Việt. Bác sĩ Nguyễn Hữu Phiếm viết về sự kiện
này như sau (trích trong sách Chân Dung Nhất Linh, tác giả Nhật Thịnh, trang
183): “Tôi dám quả quyết là Nhất Linh đã
sắp đặt, ít nhất là một tuần lễ trước cái chết của mình, bằng cớ là ngày
30-6-1963, anh tới dự buổi họp của Trung Tâm Văn Bút mà trước đó anh là chủ
tịch, không phải vì văn hóa, mà chỉ cốt gặp mặt một lần chót các văn hữu của
anh trước khi sang bên kia thế giới. Ở Trung Tâm Văn Bút ra, Nhất Linh có ghé lại
thăm tôi, nhưng tiếc rằng hôm ấy tôi đi vắng”.
Ngày 2-7-1963 (5 ngày trước cái chết) cha tôi đến
nhà in Trường Sơn làm giấy Ủy Quyền cho con. Trong cuốn sách Nhất Linh Cha Tôi
trang 192, tôi viết: “Năm ngày trước khi
chết ông đến nhà in Trường Sơn đánh máy tờ Ủy Quyền: Tôi, Nhất Linh Nguyễn
Tường Tam, giám đốc nhà xuất bản Phượng Giang và Ðời Nay, ký tên dưới đây xác
nhận rằng: trong khi tôi vắng mặt (bất cứ vì lý do gì) thì con tôi là Nguyễn
Tường Thiết sẽ thay thế tôi điều khiển hai nhà xuất bản kể trên và quyết định
việc xuất bản các tác phẩm của tôi. Làm tại Sài Gòn ngày 2 tháng 7 năm 1963”.
Ngày 7-7-1963 (ngày chết) cha tôi đến vĩnh biệt
người bạn thân nhất của mình vì tuần lễ trước ông đến mà không gặp. Bác sĩ
Nguyễn Hữu Phiếm viết: “Chủ Nhật sau nhằm
ngày 7-7-63 Nhất Linh lại tới vào buổi sáng hồi 10 giờ. Tôi đang ngồi trong
phòng ăn bỗng anh lặng lẽ đi vào...”... “chúng tôi tiễn anh ra cửa lặng lẽ cầm tay nhau, khi ấy tuyệt nhiên trên
nét mặt Nhất Linh tôi không hề nhận thấy một dấu hiệu nhỏ nào cho biết chỉ
trong vài tiếng đồng hồ nữa anh sẽ xa lánh cõi trần, xa tất cả mọi người thân
yêu của anh để đi vào lịch sử.”
Buổi sáng hôm ấy
sau khi cha tôi đi thăm bác Phiếm về thì chúng tôi, cha tôi và tôi, trên căn
gác của chung cư chợ An Ðông bàn bạc rất lâu về đủ mọi chuyện. Cha tôi vốn ít
nói và kín tiếng, nhưng buổi sáng hôm ấy lạ thay ông lại tâm sự với tôi rất
nhiều điều, ông giảng giải khúc triết và rành rẽ mọi chuyện, và tôi có ghi lại
đầy đủ trong chương “Niềm Vui Chết Yểu” trong cuốn sách Nhất Linh Cha Tôi.
Cũng như bác
Phiếm lúc ấy tôi hoàn toàn không ngờ cái chết sắp tới của cha tôi, cho đến khi
ông sai tôi đi mua rượu và ông tự vẫn trong lúc tôi vắng mặt.
Chuyện gì xẩy ra trong lúc tôi vắng mặt ấy?
Bình tĩnh cha
tôi ngồi thảo và viết 71 chữ cuối cùng trong đời ông: 71 chữ cô đọng, đầy đủ,
rõ ràng để một người bình thường có thể hiểu được ý nghĩa trung thực của tờ
chúc thư tuyệt mệnh của ông.
Khi thảo tờ chúc
thư chính trị ấy cha tôi đã sáng suốt tiên liệu là mật vụ nhà Ngô có thể tịch
thu bản di chúc nên cha tôi đã cẩn thận viết làm hai bản. Hai bản đó giống
nhau, chỉ sai biệt một chữ. Nay, kèm với bài viết này, lần đầu tiên sau nửa thế
kỷ, tôi cho công bố cả hai lá thư tuyệt mệnh ấy để độc giả so sánh.
Hai
bản di chúc và thủ bút của Nhất Linh Nguyễn Tường Tam.
(Hình: Tác giả cung cấp)
Nhất Linh con người ghét chính trị, không
muốn làm chính trị, thế mà sau cùng phải chết cho mục tiêu chính trị, đó là
chuyện chẳng đặng đừng. Ông phải chết để bảo vệ nhân phẩm của mình như ông Trần
Thanh Hiệp đã viết trong cuốn sách Nhất
Linh, Người Nghệ Sĩ-Người Chiến Sĩ, trang 132, như sau:
“Vào cái
tuổi 57 chưa hẳn quá về chiều của cuộc đời, ông lấy cái chết của mình để cảnh
cáo những người cầm quyền bạo ngược, ngang nhiên chà đạp lên mọi thứ tự do là
nhân phẩm, thứ giá trị khiến con người khác với các sinh vật khác...”
Nhất Linh đã chuẩn bị cái chết của mình một cách
bình tĩnh. Nhất Linh đã sửa soạn cái chết cho mình trong sự tính toán sáng
suốt.
Cái bình tĩnh ấy, cái sáng suốt ấy dứt khoát là
không thể có được ở một con người mắc bệnh tâm thần!
Trong cuốn sách Một Thời Ðể Nhớ xuất bản năm 2011
tác giả Nguyễn Văn Lục đã dành hẳn một chương (chương 7) để bàn về cái mà ông
Lục gọi là Ý Nghĩa Về Cái Chết của Nhất
Linh.
Nhưng thay vì tìm hiểu “ý nghĩa” cái chết của
Nhất Linh như tựa đề ông Lục đặt ra, suốt bài viết ông Lục chỉ bàn về “nguyên
nhân”. Cái nguyên nhân ấy ông Lục hãnh diện “tìm ra” như một khám phá lớn: đó
là căn bệnh tâm thần. Theo Nguyễn Văn Lục nguyên nhân Nhất Linh tự tử là do
bệnh tâm thần.
Dưới mắt ông Lục không có chuyện Nhất Linh chết
vì phản đối chế độ nhà Ngô. Dưới mắt ông Lục tờ giấy mang 71 chữ tuyệt mệnh của
Nhất Linh để lại chỉ là mảnh giấy lộn vô nghĩa. Thậm chí ông Lục còn dám xuyên
tạc ý nghĩa của thông điệp đó khi ông viết: “Ðời tôi để lịch sử xử. Nhưng lịch sử là ai? Ai xử? Xử như thế nào? Ðã
xử chưa? Và lịch sử có phải là ngày hôm nay không? Hay là câu chúc thư trên
thực ra phải hiểu như sau: Ðời tôi, để tôi tự xử?” (Trang 177- Nguyễn Văn
Lục- Một Thời Ðể Nhớ).
Ông Nguyễn Văn Lục là người khôn ngoan. Ông không
dại gì nói tới một người như Nhất Linh lại dựng lên một giả thuyết rất dễ bị
bắt bẻ là căn bệnh tâm thần, nếu bài ông viết không có sức thuyết phục. Bài
viết của ông đầy những dẫn chứng, từ sách cũng có, từ nhân chứng sống cũng có,
khiến người đọc dễ dàng tin ngay những gì ông viết là xác đáng. Chính tôi là người đầu tiên bị lừa.
Câu chuyện xẩy ra như thế này:
Ba năm trước (2008) một bữa kia tôi nhận được một
cú điện thoại của ông Nguyễn Văn Lục. Sau khi tự giới thiệu ông Lục cho biết là
ông có số điện thoại của tôi do nhà văn Duy Lam cung cấp. Sau đó ông cho biết
ông mới viết xong một bài về Nhất Linh và xin thỉnh ý tôi trước khi in. Ông
cũng yêu cầu là nếu tôi thuận thì xin tôi phúc đáp ngay để kịp đăng ý kiến tôi
kèm với bài ông viết đang sửa soạn cho in trên tạp chí Tân Văn.
Thái độ ấy của ông Lục khiến tôi có cảm tình ngay
với ông ta và hứa sẽ hồi âm trong một thời gian thật ngắn.
Sau đó tôi nhận được qua e-mail bài “Chúc Thư Văn
Nghệ của nhà văn Nhất Linh Nguyễn Tường Tam” với lời yêu cầu: “Xin gửi anh Nguyễn Tường Thiết, để anh đọc.
Nếu có điều gì sai sót anh cho tôi biết để xin sửa lại. Lục.”
Vì hứa sẽ hồi âm nhanh, nên tôi không có thì giờ
kiểm chứng lại những gì ông trích dẫn. Tôi trả lời ông Lục ngay như sau:
“Nếu chỉ để
ý đến khía cạnh tìm những ‘sai sót’ trong bài (như anh yêu cầu tôi) thì tôi
không tìm thấy lầm lỗi nào vì bài anh viết khá công phu dựa trên những tài liệu
đã công bố hoặc những nhân chứng sống”.
Sau đó tôi nêu ý kiến là tôi không đồng ý với nội dung bài viết của ông Lục.
Tôi đã trả lời ông Lục bằng bức thư lời lẽ lịch
sự. Sau này đọc kỹ lại những gì ông Lục viết, nhất là sau khi đối chiếu những
gì ông trích dẫn với nguyên bản, nhìn thấy rõ hơn con người ông, tôi hối hận là
những lời lẽ lịch sự ấy tôi đã đặt lầm
chỗ.
Chuyện ông đăng ý kiến của tôi trên Tân Văn tôi
không phản đối.
Tôi chỉ phản đối ông Lục bây giờ, nghĩa là ba năm
sau (2011) khi ông cho ra cuốn sách Một Thời Ðể Nhớ, trong chương 7 của quyển
sách với bài có tiêu đề “Ý Nghĩa về Cái Chết của Nhất Linh”, ông Lục đã không
hề hỏi ý kiến tôi mà tự động in trong sách những ý kiến trên của tôi viết ba
năm trước.
Tôi cho rằng ông Lục đã thiếu lương thiện trong
việc này. Vì sao?
Ông thiếu lương thiện vì đã cố tình lập lờ đánh
lận con đen: ý kiến của tôi là ý kiến đáp lại bài “Chúc Thư Văn Nghệ của nhà
văn Nhất Linh” ông Lục viết 3 năm trước (2008), chứ không phải ý kiến về bài “Ý
Nghĩa về Cái Chết của Nhất Linh” ông viết 3 năm sau (2011) có nội dung khác vì bài viết đã thêm bớt rất nhiều so với bài
trước.
Trong cuốn sách mới xuất bản Một Thời Ðể Nhớ ông Lục đã thêm vào một chuyện hoàn toàn không có
thực mà bài trước không có. Ðó là chuyện ông cụ tôi, nhà văn Nhất Linh, tự tử hai lần. Tôi xin minh xác đây là chuyện bịa đặt trắng trợn. Nếu
trong bài viết ba năm trước ông Lục nêu lên câu chuyện này thì dù không đọc kỹ
tôi sẽ nhận ra điểm sai ấy ngay, và chắc chắn sẽ không có câu tôi viết “tôi
không tìm thấy lầm lỗi nào”.
Nay nếu tôi không lên tiếng thì khi đọc cuốn sách
của ông Lục với những ý kiến của tôi đi kèm, độc giả (không biết chuyện ông Lục
đánh lận con đen) sẽ tưởng là tôi xác nhận chuyện Nhất Linh tự tử hai lần là có
thực.
Ðây là lý do khiến tôi bây giờ buộc phải lên
tiếng.
Từ bài viết đầu tiên ông Lục gửi tôi 3 năm trước
(2008) với nhan đề “Chúc Thư Văn Nghệ của
nhà văn Nhất Linh” đến bài ông viết trong cuốn sách Một Thời Ðể Nhớ ba năm
sau (2011) với nhan đề “Ý Nghĩa về cái
chết của Nhất Linh” ông Lục đã viết nhiều bài về cái chết của Nhất Linh,
mỗi lần viết là ông lại sửa đổi, tùy theo phản ứng của độc giả trong những bài
phản bác.
Khi ra sách ông Lục thêm vào hai “bằng cớ” mà ông
Lục cho là bằng cớ hiển nhiên để chứng minh rằng Nhất Linh tự tử không phải là
để chống đối chính quyền nhà Ngô như Nhất Linh đã nói trong tờ chúc thư chính
trị 71 chữ. Hai “bằng cớ” ấy ông Lục dựa vào hai bài viết của Trần Văn Bảng và
Lê Nguyên Phu mà ông Lục in tít lớn dưới tiêu đề: “Tìm hiểu ý nghĩa của hai lần tự tử” (Trang 188 -Nguyễn Văn Lục-Một
Thời Ðể Nhớ) và “Bằng cớ pháp lý”
(Trang 189 - Nguyễn Văn Lục-Một Thời Ðể Nhớ). Hai vấn đề mới mà ông Lục thêm
vào năm 2011 sẽ được bàn tới ở đoạn sau.
Ông Lục chia bài Ý Nghĩa Về Cái Chết của Nhất
Linh ra làm bốn chủ đề khác nhau: Cái chết định trước của Nhất Linh, Trong phạm
vi văn chương, Tìm hiểu ý nghĩa của hai lần tự tử và Bằng cớ pháp lý. Tôi sẽ
bàn luận về bài viết của ông Lục theo những chủ đề mà ông đưa ra.
Cái chết định trước của Nhất Linh
Trong chủ đề này ông Lục muốn nói là cái chết của
Nhất Linh là do “cuộc đời Nhất Linh chồng
chất những thất bại” (chữ của ông Lục dùng) và do căn bệnh tâm thần của
Nhất Linh.
Theo ông Lục: “Có thể nói cuộc đời Nhất Linh lúc đó chồng chất những thất bại”.
(Trang 179- Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ.) Ðể chứng minh chuyện “chồng chất
những thất bại” ông Lục đưa ra hai bằng chứng là vụ đình bản tờ báo Văn Hóa
Ngày Nay và vụ Nhất Linh “mưu sát” (chữ ông Lục dùng) TT Ngô Ðình Diệm. Theo
ông Lục chuyện tờ báo bị đình bản là việc thất bại thứ nhất cộng thêm vụ mưu
sát tổng thống không thành là thất bại thứ hai. Hai thất bại là nhiều lắm, là
“chồng chất” lắm, đủ khiến ông Nhất Linh phải chết rồi!
Về vụ đình bản tờ báo Văn Hóa Ngày Nay, xin nói
ngay tờ Văn Hóa Ngày Nay không phải là một thất bại, nó là một thành công! Chưa
có một tờ báo nào hồi đó bán chạy và được độc giả hoan nghênh đến như thế.
Nhưng trong phần I của bài viết này tôi đã nêu rõ nguyên nhân vì sao tờ báo
phải tự ý đình bản sau khi ra được 11 số. Tôi không muốn nhắc lại ở đây. Cha
tôi phải ngưng tờ báo vì lỗ vốn. Mà lỗ vốn vì bị chính quyền cản trở như ông
Trương Bảo Sơn đã vạch rõ.
Chính ông Lục đã xác nhận nguyên nhân tờ báo tự
đóng cửa vì lỗ vốn khi ông viết: “Tôi có
hỏi thẳng anh Duy Lam về việc này. Anh cho biết ông Nhất Linh có tâm sự và cho
biết những khó khăn về tài chánh nên phải đình bản tờ báo!” (Trang 178-
Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)
Ông Lục còn nêu lý do tờ báo tự đình bản vì vấn
đề sức khỏe của Nhất Linh. Ông viết: “Tình
cờ, may mắn thay, tôi tìm được một tài liệu, một mảnh giấy nhỏ kèm trong Văn
Hóa Ngày Nay số 9 do một thân hữu, anh Nguyễn Thế Toàn ở Hoa Thịnh Ðốn gửi cho
trong đó có lá thư cáo lỗi độc giả của nhà văn Nhất Linh. Nhà văn Nhất Linh cho
biết vì lý do sức khỏe, ông đã bỏ nửa chừng công việc...”
Tôi không biết là ông Lục có lá thư của cha tôi
viết ấy trong tay hay không (không thấy ông Lục chụp lại để minh chứng), nhưng
giả thử có thật thì cũng không có gì lạ. Nếu không nại cớ lý do sức khỏe chẳng
lẽ trong thư gửi độc giả Nhất Linh lại đi tố giác chính quyền làm khó dễ như sự
thật đã xẩy ra hay sao?
Như tôi đã viết ở phần trước, vụ đình bản tờ Văn
Hóa Ngày Nay là kết quả của sự xâm phạm quyền
tự do ngôn luận của chế độ nhà Ngô mà cha tôi là nạn nhân trực tiếp.
Còn vụ Nhất Linh “mưu sát” TT Ngô Ðình Diệm là
chuyện gì đây? Ông Lục viết: “Khi hai phi
công ném bom dinh TT Ngô Ðình Diệm mà theo nhiều người, đã có trong tay để biết
giờ giấc trong dinh. Nhưng đến phút chót một quả bom của phi công Nguyễn Văn Cử
đã không nổ. Vai trò ông Nhất Linh trong vụ ném bom này như thế nào? Làm chính
trị đối lập thì khác. Nhưng dính dáng vào một vụ mưu sát thì có bằng chứng rõ
rệt tịch thu được trong nhà Hoàng Cơ Thụy, chính quyền nào cũng mang ra xử tội.”
(Trang 179, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)
Tôi thấy chuyện ông Lục nói rất khó hiểu. Như ông
Lục kể ở đoạn trên, Nhất Linh dính líu vào vụ ném bom dinh tổng thống của phi
công Nguyễn Văn Cử (xảy ra ngày 27 tháng 2 năm 1962) và bằng chứng rõ rệt tịch
thu được trong nhà Hoàng Cơ Thụy. Bằng cớ gì?
Cũng trong bài viết (trang 191), ông Lục lại đưa
ra một trích dẫn khác nói đến chứng cớ công an tịch thu ở nhà ông Hoàng Cơ Thụy
liên quan đến vụ đảo chánh hụt 1960: “Xin
trích dẫn lại ý kiến của ông Trần Kim Tuyến về vấn đề này trong sách Những
huyền thoại và sự thật về chế độ Ngô Ðình Diệm như sau: ‘Theo bác sĩ Tuyến, khi
còn ngồi tại chức, ông có hứa với các chính khách bị bắt sau cuộc đảo chánh hụt
1960 rằng họ được thả về là xong, không còn phải lo lắng gì nữa, ngoại trừ
những trường hợp như bác sĩ Phan Quang Ðán thì không kể. Nhưng có điều tai hại
là hồi đó người Mỹ cũng như người trong nước cứ lầm tưởng rằng các chính khách
bị bắt vì đưa ra tuyên ngôn Caravelle, mà không phân biệt rằng họ bị bắt vì có
tên trong danh sách mà công an tịch thu được ở nhà ông Hoàng Cơ Thụy’
(Trang 191, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)”.
Tôi không nghe ai nói hoặc báo chí đề cập đến
việc Nhất Linh dính líu vào vụ bỏ bom dinh độc lập ngày 27-2-1962 của phi công
Nguyễn Văn Cử. Không có trát tòa nào đòi Nhất Linh trình diện về vụ mưu sát
tổng thống cả. Tôi cũng không nghe ai nói ông Hoàng Cơ Thụy dính líu vào chuyện
bỏ bom ngày 27-2-1962 mà chỉ nghe người ta nói đến ông Hoàng Cơ Thụy dính líu
đến biến cố 11-11-1960.
Ðể tìm hiểu sự thật về vụ ném bom Dinh Ðộc Lập
ngày 27-2-1962, tôi có gởi email hỏi ông Nguyễn Liệu hiện sống ở San Jose, CA,
là người biết rõ nội vụ, thì được ông trả lời như sau:
“Nhất Linh không có dính dáng gì với vụ ném bom Dinh Ðộc Lập. Vụ ném bom
Dinh Ðộc Lập do Nguyễn Văn Lực, một lãnh tụ QDÐ người Bắc là cha của phi công
Nguyễn Văn Cử. Nguyễn Văn Cử và Phạm Phú Quốc là bạn. Khi thất bại Cử lái phi
cơ qua Miên, ông Lực đi đường bộ trốn qua Miên đến sau vụ đảo chánh 11/63 mới
về. Diệm nhốt cả hai đứa em nhỏ của Cử dù chúng chỉ là học sinh. Vụ này chỉ có
hai người là cha con ông Lực, giờ chót Cử mới rủ Quốc tham gia. Sau vụ đảo
chánh 11/60 thất bại Diệm tăng cường công an mật vụ theo dõi các chánh khách.
Mật vụ Ngô Ðình Cẩn do Ngô Trọng Hiếu chỉ huy vào Sài Gòn tăng cường theo dõi,
do đó ông Lực không dám tổ chức rộng nên không thể nào ông Nhất Linh biết vụ
này.
Tài liệu trong nhà luật sư Thụy là tin bịa đặt. Lúc ấy nếu có thì báo
chí đã đăng lên và nhất là khi xử vụ đảo chánh không hề nhắc đến tài liệu này.
Nếu có thì Lê Nguyên Phu đã đưa ra chưởi và làm bằng chứng để kết tội. Ðó là tin Ông Lục bịa đặt...”
Tôi biết ông Lục nhớ chuyện lịch sử lắm, ông Lục
không lầm đâu. Ông Lục chỉ cốt bịa ra chuyện Nhất Linh dính líu vào vụ ném bom
(27-2-1962) thất bại là để gán cho Nhất Linh thất bại nhiều nhiều một chút,
“chồng chất” một chút. Nếu chỉ có một vụ báo Văn Hóa Ngày Nay bị đình bản thất
bại thì chả lẽ ông Lục viết “Có thể nói cuộc đời Nhất Linh lúc đó chồng chất
một thất bại” à!
Tuy Nhất Linh không dính dáng vào vụ mưu sát TT
Ngô Ðình Diệm như ông Lục bịa đặt nhưng cứ thử giả thiết Nhất Linh có dính dáng
thì đã sao? Nguyễn Thái Học và 12 liệt sĩ phải lên đoạn đầu đài ở Yên Bái vì
mưu sát Tây thực dân. Bao nhiêu người yêu chuộng tự do dân chủ hiện đang bị
giam cầm ở Việt Nam đều mang tội chống phá chính phủ. Gần đây ở các nước
Algeria, Libya, Egypt, Syria... nổi lên phong trào dân chúng chống phá chính
phủ lật đổ các lãnh tụ độc tài. Hành động của Nhất Linh nếu ông có dính líu vào
việc chống chính phủ thì có khác gì cả triệu người trên thế giới yêu chuộng tự
do tranh đấu cho công bằng và lẽ phải?
Ở một đoạn khác ông Lục viết: “...tự tử mang ý nghĩa từ chối đời sống vì không
tìm thấy trong đời sống một ý nghĩa gì khả dĩ để tiếp tục sống nữa. Tự tử như
vậy là một lựa chọn tối hậu khi không còn có sự lựa chọn nào khác. Nhất Linh đã
tự tử” (Trang 177 Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ).
Ở đây tôi thấy ông Lục hết sức sai lầm khi cho
rằng nguyên nhân của tự tử là không tìm thấy trong đời sống một ý nghĩa nào khả
dĩ để sống. Như vậy là ông phủ nhận tất cả những danh nhân trong lịch sử đã tự
tử để bảo vệ danh dự, bao nhiêu chiến sĩ đã tự tử vì không muốn lọt vào tay
địch như Phan Thanh Giản, như Hoàng Diệu, như tướng Nguyễn Khoa Nam, tướng Lê
Văn Hưng... và rất nhiều vị khác mà tôi không thể liệt kê ra hết.
Những cái tự tử đó người ta gọi là tuẫn tiết. Cái
chết của Nhất Linh, vừa để bảo vệ danh dự, vừa để tranh đấu cho lý tưởng, cũng
là một hành động tuẫn tiết.
Nhưng ông Nhất Linh là người khôn ngoan, ông
không dùng chữ tự tử để nói về cái chết của ông (có thể ông tiên đoán sẽ có
người như ông Lục định nghĩa tự tử đồng nghĩa với chán đời), ông cũng không
kiêu ngạo tự coi cái chết của mình là một hành động tuẫn tiết, nên trong lá thư
tuyệt mệnh ông viết: “Tôi tự hủy mình để cảnh cáo những người chà
đạp lên mọi thứ tự do”.
Ngoài ra ông Lục còn có những lập luận rất mâu
thuẫn. Ðể chứng minh Nhất Linh hủy mình không phải vì bất mãn với chế độ độc
tài của nhà Ngô mà vì bệnh tâm thần và “thất bại chồng chất” ông Lục đã vẽ ra
hai con người Nhất Linh hoàn toàn trái ngược nhau. Một mặt Nhất Linh bị bệnh
tâm thần, chán đời, không thiết sống, lúc nào cũng chăm chăm đòi tự tử. Mặt
khác Nhất Linh hăng hái tham gia hoạt động văn hóa báo chí, tham gia hoạt động
chống chính phủ, tham gia cả việc bỏ bom “mưu sát” tổng thống!
Có thể nào một người bị bệnh tâm thần thấy cuộc
đời không đáng sống lại tham gia vào những hoạt động đòi hỏi rất nhiều khả năng
cũng như năng lực như thế?
Bàn đến chuyện bệnh tâm thần của Nhất Linh, ông
Lục viết: “Thất bại của ông thì nhiều,
trải dài trong suốt cuộc đời làm chính trị khiến ông bị căn bệnh trầm uất triền
miên. Depressive psychosis với ba giai đoạn phát triển tuần tự của bệnh từ
Suicidal ideation, suicidal planning và cuối cùng suicidal attempt. Từ ý tưởng
sang kế hoạch và sau cùng là thi hành.”
“Bệnh tâm
thần của Nhất Linh là có thật. Nhưng ít ai trực tiếp nói thẳng ra. Không muốn
nói ra và còn muốn giấu giếm.” (Trang 179, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể
Nhớ)
Trong đoạn này ông Lục nói rất vu vơ! Ông nói
bệnh tâm thần của Nhất Linh có thật nhưng ít ai nói ra, không biết ông muốn nói
“ai” là “ai” hay ông muốn ám chỉ gia đình tôi và bạn bè của Nhất Linh, chúng
tôi, những người chung quanh Nhất Linh? Chúng tôi “ai” cũng biết là Nhất Linh
không bị bệnh tâm thần qua cuộc đời 40 năm hoạt động văn học và chính trị của
ông. Nếu chúng tôi biết Nhất Linh không có bệnh tâm thần mà chúng tôi cứ nói ra
là Nhất Linh bị bệnh tâm thần hóa ra đầu óc chúng tôi có vấn đề à?
Một trích dẫn khác của ông Lục dùng để nói về
bệnh trạng của Nhất Linh: “Ngay từ khi
còn làm báo Phong Hóa, Tú Mỡ đã ghi nhận như sau: Tâm thần bị giao động nhiều,
gần như bệnh. Cần phải đi dưỡng bệnh. Ðó là những dấu hiệu có tính cách tiên
báo trước”. (Trang 180, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)
Nếu ông Lục cho rằng “tâm thần bị giao động” là
dấu hiệu báo trước của bệnh tâm thần thì có lẽ “ho” là dấu hiệu báo trước của
bệnh ho lao, và “khó thở” là dấu hiệu báo trước của bệnh ung thư phổi! Ðịnh
bệnh như thế thì ai cũng bệnh hoạn hết!
Cái tiền đề “Nhất Linh, một cái chết định sẵn” mà
ông Lục nêu ra nay tôi xin đổi ra là “Nguyễn Văn Lục, một ý nghĩ định sẵn” vì
tôi thấy đúng hơn!
Ông Lục có sẵn định kiến trước khi viết. Ðịnh
kiến ấy bất di bất dịch: “Nhất Linh bị bệnh tâm thần. Nhất Linh tự tử vì bệnh
tâm thần”. Vì định kiến ấy mà ông chỉ nhìn thấy một khoảng rất hẹp, như con
ngựa bị bịt hai mắt chỉ thấy phần nhỏ trước mặt.
Ông đọc tất cả các tài liệu mà ông trích dẫn qua
con mắt của con ngựa ấy: chỉ nhìn thấy trong khoảng nhỏ những gì có lợi minh
chứng định kiến của ông, và cố tình không nhìn thấy một khoảng mênh mông của sự
thật nằm ngoài tầm con mắt của con ngựa vì chúng bất lợi cho lập luận của mình.
Ông Lục thừa biết cái lối nghiên cứu quái đản ấy
qua bài “Ý Nghĩa Cái Chết của Nhất Linh” là
thiếu đứng đắn nhưng ông vẫn làm. Ðộng cơ nào đã khiến ông làm như vậy, tôi
thật sự không hiểu và xin nhường nghi vấn này cho độc giả.
Trong chủ đề này ông Lục trích dẫn những đoạn
văn của Nhất Linh hoặc của những người khác viết về Nhất Linh để chứng minh là
Nhất Linh có bệnh tâm thần và có ý định tự tử.
Trang 18 (Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ) - ông
Lục viết: “Ám ảnh về cái chết, về sự tự
hủy như một cứu cánh đời sống, ám ảnh ông, bàng bạc trong các tác phẩm của ông,
rõ rệt nhất là trong truyện Bướm Trắng.”
Ý ông Lục muốn nói là cha tôi đã manh nha ý định tự tử từ năm 1939, khi
cha tôi viết cuốn tiểu thuyết Bướm Trắng này. Ðây là cuốn tiểu thuyết mà cha
tôi ưng ý nhất vì giá trị nghệ thuật của nó. Tác phẩm mô tả nhân vật Trương mắc
bệnh nan y không muốn sống kéo dài cuộc đời nên thường nghĩ đến chuyện quyên
sinh.
Ông Lục dẫn chứng đoạn văn sau này trong truyện:
“Cách tốt nhất là nhồi một viên đạn nhỏ
vào trong sọ. Tạch một cái thế là hết. Ngọt như mía lùi. Lý luận thêm: Hèn nhát
thì không bao giờ tự tử được, mà có can đảm như trời cũng không thể tự tử được.
Tự tử được hay không là ở cảnh chứ không phải ở người” (Trang 180 Nguyễn
Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ) rồi kết luận (ngon ơ!) như sau: “Những ám ảnh về tự tử trong truyện có thể dẫn đường cho việc giải thích việc tự tử
của ông sau này vào năm 1963 hay không?” (Trang 181, Nguyễn Văn Lục - Một
Thời Ðể Nhớ).
Rồi ông lại còn viết thêm là: “Chính vì thế ông đã không muốn con cái trong
nhà đọc Bướm Trắng khi còn nhỏ” (Trang 181, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể
Nhớ). Trời đất ơi! Ông đã diễn dịch quá xá lời tôi viết trong cuốn Nhất Linh
Cha Tôi. Trong sách ấy trang 17 tôi viết: “Có
một cuốn tiểu thuyết mà Nhất Linh cấm không cho chúng tôi đọc là cuốn Bướm
Trắng, ông nói là chúng tôi chưa đủ lớn để hiểu được cuốn truyện này”.
Bướm Trắng là cuốn sách phân tách tâm lý rất sâu
sắc, người lớn đọc chưa chắc đã hiểu, huống hồ chúng tôi hồi đó còn con nít,
chỉ đáng đọc loại Sách Hồng (sách dành cho thiếu nhi) thôi. Ông cụ cấm là vì
thế. Vậy mà qua con mắt của ông Lục suy diễn thì ông cụ cấm vì sợ mấy đứa con
nít chúng tôi đọc xong Bướm Trắng sẽ ảnh hưởng mà “chính vì thế” sẽ lăn ra tự
tử hết ráo!
Mà trong truyện Bướm Trắng đâu phải nhân vật
Trương có ý nghĩ tự tử không thôi đâu, nhân vật này còn tuyệt vọng, đi thụt két,
ăn cắp tiền của sở làm, để tiêu một chuyến đã đời trước khi chết... Không biết
ông Lục có suy diễn là từ khi cha tôi viết Bướm Trắng trong đầu óc cha tôi đã
manh nha ý định thụt két ăn cắp tiền của thiên hạ?
Ngoài ra Nhất Linh còn viết bao nhiêu các tác
phẩm khác về tình yêu, sao ông không nói Nhất Linh bị ám ảnh bởi tình yêu? Hơn
nữa tình yêu, thân phận con người và cái chết là những chủ đề lớn mà tất cả
những nhà văn trên thế giới đều đề cập tới. Nếu ông Lục dùng chuyện Nhất Linh
viết về một người muốn chết, muốn tự tử rồi ông kết luận là tác giả Nhất Linh
muốn chết thì ông Lục có thể tìm ra đầy rẫy những nhà văn muốn chết, muốn tự
tử, trên khắp thế giới!
Chẳng qua là vì cái định kiến bám chặt vào đầu để chứng minh cho lập luận “Nhất Linh
muốn tự tử” ông Lục chỉ chăm chăm đi tìm để chỉ nhìn thấy hai chữ “tự tử” trong
truyện của Nhất Linh mà thôi.
Cũng nằm trong phần chủ đề “Trong phạm vi văn
chương” ông Lục còn trích một đoạn văn của tôi trong cuốn hồi ký Nhất Linh Cha
Tôi (trang 19) như sau:
“Nhất Linh thường viết trong đêm khuya khoắt. Những khi giật mình thức
giấc nửa đêm tôi thường thấy qua khe cửa, đèn trong phòng ông còn bật sáng. Có
đêm lũ chúng tôi lòm còm bò dậy vì có tiếng khóc trong phòng cha tôi. Tiếng
khóc lúc đầu còn nhỏ sau lớn dần không kìm hãm được. Lũ chúng tôi ngơ ngác nhìn
nhau... Không ai có thể đoán biết được ông khóc cái gì, ngay cả mẹ tôi cũng
không thể nào biết được. Nhưng sự khám phá này đã gieo vào tuổi thơ tôi một ấn
tượng mạnh mẽ, rằng cha tôi là một người cô đơn và đau khổ. Ngoài ra những giấc
mơ kỳ lạ và kinh hãi cũng được tôi hình dung thấy qua giấc ngủ của ông, qua
cách ông trằn trọc ú ớ trong đêm.”
Ở giữa đoạn văn nói trên tôi viết câu này, nhưng ông Lục không trích đăng: “Một người anh họ lớn tuổi hơn ra dáng hiểu
biết, giải thích: “Chú Tam khóc vì chú nhớ chú Long đấy!”
Trước nhất tôi tố cáo ông Lục đã dùng tiểu xảo cắt xén để làm sai lạc ý nghĩa bản văn
nguyên thủy của tôi.
Thứ hai, một vài người trong gia đình lưu ý tôi
tại sao tôi lại viết ra điều đó để cho những người như Nguyễn Văn Lục khai thác
vin vào đó gán ghép ông cụ tôi mắc bệnh tâm thần? Xin thưa: Tôi viết ra bởi vì
tôi hãnh diện có một người cha biết khóc!
Nếu tôi phải dùng một câu gọn nhất để mô tả toàn
diện con người Nhất Linh bao gồm trí tuệ lẫn nhân cách tôi sẽ không ngần ngại
viết câu này: “Nhất Linh là một trong những người Việt Nam trí thức nhân bản
nhất của thế kỷ 20.”
Tiếng khóc là biểu lộ khía cạnh nhân bản của con
người ông. Bản chất của ông cụ tôi là bản chất một nghệ sĩ. Ông là người có cái
tâm yêu nước, thương nòi. Nhất Linh lại là người đã thực sự dấn thân, dám sống
ngược lại với bản chất của mình. Và đó là sự can đảm của ông.
Trên con đường dấn thân vừa chống Pháp vừa chống
Cộng Sản ông cụ tôi đã mất đi nhiều người thân, nhiều đồng chí. Trong số có
Hoàng Ðạo người em ruột, cũng là cánh tay phải của ông. Mất Hoàng Ðạo ông không
những mất người em thân thiết mà còn mất đi hy vọng về một lý tưởng ông đang
theo đuổi. Ông phải khóc thôi. Chuyện đó quá bình thường!
Không những thế ngoài Hoàng Ðạo, bao nhiêu những
người thân khác của ông bị sát hại bởi bàn tay của Cộng Sản: Người anh ruột
Nguyễn Tường Cẩm, người bạn văn Khái Hưng, họa sĩ Lemur Nguyễn Cát Tường... Ông
phải khóc thôi. Nếu ông không khóc mới là chuyện bất bình thường.
Thế mà qua tiếng khóc đó ông Lục đã vội vã kết
luận: “Những tiếng khóc về đêm khuya
khoắt là dấu hiệu một tình trạng bệnh trầm cảm, cô đơn và tuyệt vọng”
(Trang 185, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ).
Rồi ông Lục còn đi xa hơn thế khi viết: “Ðọc tiếp những trang hồi ký của Nguyễn Tường
Thiết thật cũng không cầm nổi xúc động. Nhưng cũng cho thấy rằng Nhất Linh đã
chuẩn bị cái chết của mình một cách chu đáo, từng chi tiết một” (Trang 185,
Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ).
Kết luận của ông Lục lạ lùng quá! May mà tôi
không kể ra là sau khi cha tôi mất, mẹ tôi và chúng tôi đã khóc không biết bao
nhiêu ngày tháng vì cái chết đau buồn của cha tôi. Nếu không thì ông Lục đã cho
rằng gia đình chúng tôi đều mang tâm bệnh trầm cảm, cô đơn và tuyệt vọng rồi!
Không biết ông Lục nghĩ gì khi đọc những lời sau
đây về tiếng khóc âm thầm của người em khi ở nơi đất lạ quê người hay tin người
anh chết: “Mãi tới năm 1963, tôi đột
nhiên nghe tin anh từ bỏ cuộc đời. Âm dương đôi ngả. Vĩnh biệt người anh mà tôi
hằng yêu quí. Những đêm khuya vắng, tại nơi quê người, tôi đã hằng khóc - khóc
người anh thân yêu, một người đi tiền phong cho làng văn Việt Nam, một nhà văn
lỗi lạc, một người lãnh đạo cách mạng Việt Nam trong những lúc khó khăn gian
khổ nhất, một người không màng danh lợi, chỉ biết mình có gì để cống hiến cho
đồng bào cho đất nước” (Nguyễn Tường Bách, trang 66, Nhất Linh, Người Nghệ
Sĩ-Người Chiến Sĩ).
Tiếng khóc này có khác gì tiếng khóc của cha tôi
trước cái chết của người em Hoàng Ðạo? Không hiểu ông Lục có vin vào cái tiếng
khóc này để gán ghép cho chú tôi, ông Nguyễn Tường Bách mắc bệnh tâm thần, lúc
nào cũng chăm chăm đòi tự tử, như ông đã
vu cáo cho cha tôi? Nếu sự suy luận về tiếng khóc là nguyên nhân của bệnh
tâm thần để đưa đến chuyện tự tử của ông Lục là đúng thì nhân loại đã tự tử
chết hết rồi.
Vẫn dùng cái tiểu
xảo cắt xén văn người khác ông Lục trích dẫn một đoạn trong cuốn hồi ký
Người Bác của Thế Uyên:
“Thỉnh
thoảng ông lên cơn loạn trí, đứng trước nhà đường Lý Thái Tổ, móc giấy tờ trong
ví đưa cho mọi người, miệng nói lảm nhảm: ‘Lấy hết đi, xin các ông lấy hết đi.
Ðừng áp chế tôi’. Tội nghiệp các người thân hết sức lo lắng. Chỉ riêng mẹ tôi
sau lần chứng kiến cơn loạn thần kinh về nói riêng với tôi: ‘Bác điên khôn ghê,
chỉ thấy bác vứt giấy tờ lẩm cẩm, chẳng thấy bác vứt tiền cho mẹ con mình
tiêu.’” (Trang 188 Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ).
Nhưng ông Lục lại không trích dẫn câu này Thế Uyên viết ngay sau đó: “Nhận xét bí mật này của mẹ tôi làm hai anh
em nghi ngờ ‘sự loạn trí của Nhất Linh’. Nhất là tôi, vì được mẹ tôi kể lại
những thủ đoạn chống Pháp của ông thời trước: hóa trang làm ăn mày, ông già,
người say rượu, mê thổi kèn để che dấu hoạt động cách mạng. Hoàng Ðạo còn bị
bắt giam, chứ Nhất Linh, suốt đời không bao giờ để bị bắt.”
Ðoạn văn của Thế Uyên viết (mà ông Lục không trích
dẫn) nói về vụ cha tôi đã từng đóng kịch để che mắt mật vụ là chuyện có thật.
Trong cuốn sách Chân Dung Nhất Linh trang 135, tác giả Nhật Thịnh viết: “Tiểu thuyết Bướm Trắng của Nhất Linh in
xong, Hoàng Ðạo, Khái Hưng, Nguyễn Gia Trí bị bắt ở Vụ Bản (Hòa Bình). Nhất
Linh học chơi hắc tiêu (Clarinette) để che mắt bọn mật thám Pháp. Ông làm nhạc
công cho ban nhạc tài tử (Orchestre Amateur) của giáo sư Lê Ngọc Quỳnh và các
nhạc sĩ Thẩm Oánh, Vũ Khánh”.
Như vậy là rõ ràng là ông Lục trích dẫn mà như
không trích dẫn. Ông đã cố tình xuyên
tạc ý nghĩa thực của bản văn nguyên thủy mà ông trích dẫn. Từ việc bóp méo
văn bản của người khác, ông Lục đã bóp méo sự thật. Từ việc bóp méo sự thật,
ông Lục đã bóp méo lịch sử!
“Ðừng tin những gì ông Lục viết, hãy nhìn kỹ những
gì ông Lục làm!” Tôi xin nhại một câu nói thời danh của ông Nguyễn Văn Thiệu để
nói về bài viết của ông Lục.
Cái “làm” của ông Lục là cái làm tiểu xảo trích
dẫn văn người khác, làm sai lệch ý nghĩa của bản văn nguyên thủy, bằng cách chỉ
trích ra những chữ hoặc những đoạn văn có lợi cho lập luận của ông: Lập luận ấy
là ông Nhất Linh mắc bệnh tâm thần, lúc nào cũng chỉ lăm le muốn tự tử!
Tìm hiểu ý nghĩa của hai lần tự tử
Như tôi đã nói ở trên, trong cuốn sách mới xuất
bản Một Thời Ðể Nhớ ông Lục đã thêm vào một chuyện hoàn toàn không có thực mà
bài trước (2008) không có. Ðó là chuyện ông cụ tôi, nhà văn Nhất Linh, tự tử
hai lần. Tôi xin minh xác đây là chuyện
bịa đặt trắng trợn.
Ðây là chuyện mà ông Lục viết ra để bàn luận về
hai lần tự tử của Nhất Linh:
“Cũng theo
bác sĩ (Nguyễn Hữu) Phiếm, Nhất Linh cũng đã uống thuốc ngủ tự tử khi ông trốn
ở đường Lê Thánh Tôn. Chính bác sĩ Phiếm chữa chạy, rửa dạ dầy, chích thuốc
Strychnine. Số lượng thuốc ngủ hồi ấy vì ít, nên ông bình phục ngay và vài hôm
sau ông lại đi họp Hội Bút Việt.” (Trang 188 Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể
Nhớ).
Sao lạ vậy? Chuyện động trời như thế mà sao tôi
không biết, bà cụ tôi không biết, anh em tôi không biết. Bác sĩ Phiếm là người
bạn thân nhất của ông cụ tôi, nếu quả có vụ đó thì bác phải thông báo cho mẹ
tôi hay biết chứ?
Thêm nữa câu chuyện ông Lục kể có vẻ mâu thuẫn:
Vài ngày trước Nhất Linh đi trốn công an mật vụ ở đường Lê Thánh Tôn rồi không
thiết sống, uống thuốc độc tự tử, nhưng vài ngày sau lại bình thường, không
trốn nữa, đi họp Hội Bút Việt. Thế là sao?
Khi viết đoạn trên ông Nguyễn Văn Lục đã mập mờ
không nói rõ cái nguồn của tin này, cố tình để độc giả hiểu như thể chính bác
sĩ Nguyễn Hữu Phiếm là người đã trực tiếp nói hoặc viết ra điều đó.
Thật ra thì không phải bác sĩ Phiếm nói như vậy.
Ông Nguyễn Văn Lục đã trích đoạn trên từ bài viết “Bệnh Tật và cái chết của
Nhất Linh Nguyễn Tường Tam” của ông Trần Văn Bảng (trong sách ông Lục viết sai
là Trần Văn Bang). Ông Bảng viết, nguyên văn như sau:
“Mấy tháng
trước, cũng theo bác sĩ (Nguyễn Hữu) Phiếm, Nhất Linh cũng đã uống thuốc ngủ tự
tử khi ông trốn ở đường Lê Thánh Tôn. Chính bác sĩ Phiếm chữa chạy, rửa dạ dầy,
chích thuốc Strychnine. Số lượng thuốc ngủ hồi ấy vì ít, nên ông bình phục ngay
và vài hôm sau ông lại đi họp Hội Bút Việt.”
So sánh đoạn ông Lục trích dẫn với nguyên bản thì
thấy ông Lục đã cố ý bỏ đi ba chữ hết sức quan trọng, đó là ba chữ “Mấy tháng trước”. Ý của ông Bảng muốn
nói là “Mấy tháng trước ngày 7-7-1963”. Tại sao ông Lục lại
bỏ ba chữ này đi? Vì ông Lục thừa biết rằng mấy tháng trước ngày 7-7-1963 ông
cụ tôi ở nhà, không đi trốn, có nghĩa là câu
chuyện do ông Bảng thuật lại là hoàn toàn bịa đặt. Như tôi đã viết trong
bài Tâm Tình của Một Người Con đăng trong sách “Nhất Linh, Người Nghệ Sĩ-Người
Chiến Sĩ” trang 251: “...Và cũng có thể vì mặc cảm (bỏ bê gia đình) đó mà cuối
đời, sau thời gian trốn tránh (cuối 1960-đầu 1961) lần đầu tiên ông sống hẳn
với gia đình, mặc dù trong điều kiện sống vô cùng chật vật, trong một căn gác
rất nhỏ ở chợ An Ðông cho đến mãi tận ngày ông qua đời”.
Gần đây vì muốn kiểm chứng lại chuyện bác sĩ
Phiếm rửa ruột cho cha tôi mà ông Lục nêu lên trong bài, tôi có e-mail hỏi chị
Bạch Tuyết, con gái bác sĩ Nguyễn Hữu Phiếm, thì được chị trả lời như sau:
“Chú Thiết thân mến,
Gió nào đưa đến, lâu lắm mới được tin Thiết mà chú lại đặt những câu
hỏi lạ lùng quá vậy ? Hai gia đình và nhất là cha mẹ chúng ta thân nhau như thể
ruột thịt, chuyện gì mà không biết, nói chi chuyện bác tự tử, bơm ruột, v.v.
Không hiểu ở đâu lại có chuyện hoang
đường như vậy. Chị không bao giờ
nghe và biết là bác ở Lê Thánh Tôn, một thời ngắn trước ngày song Thất
1963. Chị chỉ biết địa chỉ duy nhất của hai bác và gia đình là chợ An Ðông,
trên lầu của nhà hàng cơm gà Xiu Xiu. Bác dọn về đó thời gian nào thì chắc
Thiết nhớ nhưng chị quả quyết ngày 19 March 1962, ngày chị sanh cháu gái đầu
lòng ở Bệnh Viện Saint Paul, thì tình cờ bác lại chơi với bố chị và hai ông
cùng đưa chị vào nhà thương. Như vậy là trước
song Thất 1963 cả hơn một năm, gia đình ở An Ðông.
Chuyện rửa ruột ở Lê Thánh Tôn là một chuyện hoàn toàn bịa đặt. Gia
đình Thiết không biết, gia đình chị cũng không hề nghe tới. Lại nữa, vì lương
tâm chức nghiệp, một thầy thuốc không
bao giờ tiết lộ với một người thứ hai về tình trạng bệnh lý của một bệnh nhân.
Chị chắc chắn ông Bố chị không bao giờ vi phạm đạo lý này cũng như chuyện tự tử
hụt, rửa ruột tại Lê Thánh Tôn hoàn toàn không có.
Bố chị quen B.S. Trần Văn Bảng (chứ không phải Bang) có lẽ từ hồi còn ở
Bắc vì ông cũng tốt nghiệp trường thuốc ở Hànội. Có một thời gian, hai ông cùng
làm chung tại Viện Pasteur, Saigon. Bố chị chuyên về bệnh ngoài da và ông Bảng
thì bệnh cùi. Quen nhưng không thể gọi là thân vì chưa bao giờ ông cụ mời ông
Bảng lại nhà ăn cơm như những bạn thân khác. Ông Bảng rất thích làm thơ nhưng thơ
loại bình dân, châm biếm, ngông nghênh và tính tình hơi khác người.
Ðể chứng minh về cái 'hơi khác người' này và có liên quan đến gia đình
chị là năm 1975, Bố Mẹ chị di tản sang Pháp. Bỗng một ngày nào đó, ông Bảng làm
một bài thơ bịa ra cảnh Bố chị đặt chân đến Pháp bi thảm ra sao vì con trai có
vợ đầm, theo CS... Một chuyện bịa đặt trắng trợn làm cho ông bà già chị rất bực
mình. Cách đây khoảng 3 năm, chị lại được đọc bài thơ đó trong một Tập san tết
của nhóm Y Sĩ VN. Ðã tính viết cho ông chủ trương tờ đặc san phản đối nhưng
nghĩ sao lại bỏ qua. Nói thế để hiểu thêm được cái tính thích xuyên tạc của ông bác sĩ này.
Mong là chị đã trả lời những thắc mắc của chú. Nếu moi móc cái 'memory'
cùn này mà còn nhớ thêm chi tiết gì khác, thế nào cũng liên lạc với Thiết.
Chúc vui,
BT
Như vậy là chuyện đã rõ. Không hề có chuyện
Nhất Linh tự tử hai lần. Chuyện này hoàn toàn do ông Trần Văn Bảng bịa đặt. Ðọc
kỹ bài “Bệnh tật và cái chết của Nhất Linh Nguyễn Tường Tam” tôi càng ngạc
nhiên khi ông Trần Văn Bảng viết “Ðể tìm
hiểu bệnh trạng và cái chết của Nhất Linh chúng tôi đã tiếp xúc với gia đình
Nhất Linh: bà Nguyễn Tường Tam, con trai út của ông là Nguyễn Tường Thiết”.
Lại là một chuyện bịa đặt
trắng trợn nữa: Ông Bảng không bao giờ
đến nhà chúng tôi cả. Tôi không hề biết ông Bảng là ai, chưa bao giờ nghe
tên ông ấy cho tới bây giờ khi đọc bài của ông Bảng trên Talawas và tiểu sử ông
Bảng do chính ông viết trong tập thơ của ông: “Giáo Sư Trần Văn Bảng, bút hiệu
Bằng Vân, Lưu Văn Vong, Sĩ Ngông (trang 5, Bằng Vân Trần Văn Bảng, Thư mục y
giới văn thi nghệ sĩ)”.
Trong chủ đề “Tìm hiểu ý nghĩa của hai lần tự tử”
(Trang 188-189, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ), ông Lục bàn luận về chuyện
Nhất Linh tự tử hai lần dựa theo chuyện bác sĩ Nguyễn Hữu Phiếm đi rửa ruột cho
Nhất Linh, một câu chuyện bịa đặt bởi ông Trần Văn Bảng. Mặc dù biết đây là chuyện bịa đặt, ông Lục vẫn dùng để chứng minh
chuyện Nhất Linh tự tử hai lần là có thật. Ðiều này chứng tỏ là ông không có ý
định đi tìm lại hay nhìn lại “ý nghĩa về cái chết của Nhất Linh” như ông đã đặt
ra cho tựa đề của chương sách này. Mục đích của ông là ông cần phải gán cho
Nhất Linh căn bệnh tâm thần. Bằng mọi giá, mọi cách ông phải chứng minh cho cái
lập luận ấy của ông. Bằng chứng thật hay bằng chứng giả không quan trọng miễn
là ông đạt được mục tiêu của ông.
Trang 189 cuốn sách Một Thời Ðể Nhớ, ông Lục
viết: “Hầu hết những người phản bác lại
nội dung bài viết này không một ai lên tiếng trả lời câu hỏi cắc cớ ý nghĩa hai
lần tự tử của Nhất Linh”.
Ông Lục biết thừa tại sao không ai lên tiếng trả
lời câu hỏi cắc cớ của ông: Một là những bài phản bác người ta viết cách đây ba
năm (2008), lúc đó câu chuyện bịa đặt Nhất Linh tự tử hai lần chưa được đưa ra trong bài ông viết
(2008); hai là ông Lục đưa ra chuyện Nhất Linh tự tử hai lần (bài ông viết sau
2008) ông cố tình đưa ra chuyện bác sĩ Nguyễn Hữu Phiếm đi rửa ruột cho Nhất
Linh như một chuyện có thật cho nên người ta không phản bác.
Bằng cớ pháp lý
Trong chủ đề “bằng cớ pháp lý” ông Lục trích dẫn
sách của ông Lê Nguyên Phu để đưa ra lập luận rằng Nhất Linh tự tử vì tránh
không muốn ra Tòa đối chất với những người anh em đồng chí của mình trước tòa
án. Tôi sẽ trình bày trong phần sau đây để phản bác lập luận ấy của hai ông
Nguyễn Văn Lục và Lê Nguyên Phu.
Bàn luận về “Bằng cớ pháp lý”, ông Lục viết: “...Chứng cứ pháp lý này mở đường cho những chỉ
dẫn có thể hiểu được vì lý do gì Nhất Linh đã tự tử và để lại chúc thư cho lịch
sử...” (Trang 175, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)
Theo ông Lục những chứng cớ pháp lý sẽ giải thích
lý do vì sao Nhất Linh tự tử. Sau đây là những điều tôi tìm thấy trong dẫn
chứng pháp lý của ông Lục.
Những bằng cớ pháp lý mà ông Lục đưa ra phần lớn
ông trích dẫn trong sách của ông Lê Nguyên Phu (Trung Tá Lê Nguyên Phu, ủy viên
chánh phủ chính quyền Ngô Ðình Diệm, Tòa Án Quân Sự Ðặc Biệt).
Tôi chưa bao giờ nghe nói hoặc nhìn thấy cuốn
sách viết bởi ông Lê Nguyên Phu. Khi trích dẫn sách của ông Lê Nguyên Phu, ông
Lục không viết tên sách và trang sách, ông chỉ ghi chú như sau: “Trích tóm lược nội dung cuốn sách của ông Lê
Nguyên Phu” hoặc “Tóm tắt Lê Nguyên
Phu” hoặc “Tóm tắt chứng từ Lê Nguyên
Phu”.
Vài trích dẫn của ông Lục nói về con người của
ông Lê Nguyên Phu như sau:
“Những
người đã ngấm ngầm giúp các chính khách là Trung Tá Lê Nguyên Phu, Ủy viên
chính phủ trong tòa án quân sự đặc biệt. Ông Lê Nguyên Phu đồng ý và hứa với
ông Tuyến sẽ ngầm giúp các chính khách bằng cách tha bổng hay xử những bản án
rất nhẹ...”
“...Tuy
nhiên, với tư thế là Ủy viên chính phủ, ông Lê Nguyên Phu đã đóng kịch trước
tòa án, có vẻ gắt gao và mạt sát bị cáo. Cho nên có một số người bị chạm tự ái,
và để tâm thù, sau này còn mạ lỵ ông thậm tệ. ‘Trích Những huyền thoại và sự
thật về chế độ Ngô Ðình Diệm, Vĩnh Phúc, trang 320-323’ (Trang 192, Nguyễn
Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ).”
Chuyện ông Lê Nguyên Phu “ngấm ngầm” giúp các
chính khách tôi chưa nghe ai nói, nhưng chuyện ông Lê Nguyên Phu “đóng kịch”
trước tòa án, “có vẻ” gắt gao và mạt sát bị cáo thì, ông Nguyễn Liệu, có tả rất
rõ như sau: “...Tôi phải nhắc lại điểm về
con người của Lê Nguyên Phu khi làm Trung tá ủy viên chánh phủ xử vụ đảo chánh
năm 1960 của toàn án quân sự đặc biệt Sài gòn, mà tôi là một bị cáo, Lê Nguyên
Phu là Trung tá quân pháp...” “...tiếp
sau đó vị Trung tá ủy viên chánh phủ lớn tiếng phùng mang trợn mắt lên giọng chưởi
bới bọn phản loạn bọn bán nước bọn làm tay sai tiếp tay cho cộng sản. (Bài
viết - “Ông Nguyễn Văn Lục nên viết lại bài - Ý nghĩa cái chết của Nhất Linh -
Nguyễn Liệu)”. Như tôi đã viết trong phần I của bài này ông Nguyễn Liệu bị kết
án 5 năm tù vì tội tham gia vào cuộc đảo chánh 11-11-1960 và ông hiện đang sống
tại San Jose, CA.
Như thế là cách cư xử “gắt gao và mạt sát” các bị
cáo của ông LN Phu trong phần trích dẫn của ông Lục là chuyện có thật và đã
được mô tả kỹ lưỡng bởi ông Nguyễn Liệu. Tôi sẽ nói thêm về dẫn chứng rất quan
trọng này của ông Lục vào một lúc khác.
Theo dẫn chứng của ông Lục, ông Lê Nguyên Phu vì
tư thế của một Ủy viên chính phủ đã phải “đóng
kịch” trước tòa án, làm ra vẻ “gắt
gao và mạt sát” những bị cáo. Nếu ông Lê Nguyên Phu là người đại diện chính
phủ xử tội các bị cáo thì ông cứ phán xét tội phạm của họ rồi kết án, việc gì
mà ông phải “đóng kịch” như ông đã làm. Ông Lê Nguyên Phu phải “đóng kịch” có
nghĩa là ông không muốn làm nhưng ông bị buộc phải làm. Như thế là ông Lê Nguyên
Phu ý thức rằng hành động “gắt gao và mạt sát” bị cáo là việc làm sai, tồi tệ.
Tại sao ông Lê Nguyên Phu lại phải “gắt gao và mạt sát” các bị cáo trước quan
tòa nếu không nhằm mục đích nhục mạ bị cáo trước tòa án? Ông Lê Nguyên Phu là
người đại diện chính quyền để thi hành chính sách hoặc đường lối mà chính quyền
đặt ra và giao phó cho ông. Như thế sự nhục mạ các bị cáo trước tòa án là chính sách của chính quyền mà ông Lê
Nguyên Phu chỉ là người thừa hành. Tôi sẽ bàn luận thêm chuyện này ở phần
sau.
Tôi không được đọc sách của ông Lê Nguyên Phu
viết. Tôi không biết tên sách là gì.
Tôi không biết ông có viết không?
Không biết ông viết gì và với mục đích gì? Tuy nhiên những gì ông Lục trích dẫn
trong sách ông Lê Nguyên Phu đưa ra để giải thích về chuyện Nhất Linh tự tử là
những chuyện không đúng sự thật.
● Trích dẫn thứ nhất - ông Lục: “Tôi viết thư mời Nguyễn Tường Tam (chứ không
phải ra trát đòi) đến gặp tôi tại tòa án quân sự đặc biệt”... “Ðối với ông, tôi không cho tống đạt trát đòi
hầu tòa” (Trang 193, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)”. Ðây là một điểm sai hoàn toàn. Nhất Linh nhận được trát
tòa đề ngày 5-7-1963 của Tòa Án Quân Sự Ðặc Biệt đòi Nhất Linh ra tòa trình
diện. Có tên, con dấu, và chữ ký của ông Lê Nguyên Phu. Nếu cái chuyện có chứng
cớ rành rành như cái trát tòa mà ông Lê Nguyên Phu còn quên và nói khác đi thì
không biết chuyện gì ông nhớ đúng?
Trát tòa do Trung Tá Lê Nguyên Phu
ký. (Hình: Tác giả cung cấp)
Ngoài ra để nói về vụ binh biến 1960, ông Lê Nguyên Phu đã viết sai là
“vụ binh biến 11/11/1963” (trang 193). Nếu Ông Lê Nguyên Phu cứ nhớ sai chuyện này,
viết sai chuyện kia thì làm sao ông ấy có thể nhớ đúng lời khai của bị cáo
Nguyễn Tường Tam và các bị cáo khác?
Thêm một điều nữa: Ông Phu viết lịch sử mà viết
sai bét, rồi ông Lục lại dựa vào cái lịch sử sai bét ấy của ông Phu để chứng
minh chuyện nọ chuyện kia. Như thế mà ông Lục cho là ông công bằng đối với lịch
sử à? Cái công bằng đó ở đâu khi ông viết: “ ... muốn nhìn lại ý nghĩa cái chết của Nhất Linh với một cái nhìn trung
thực tối đa, sự công bình đối với riêng ông Nhất Linh và nhất là đối với Lịch
sử.” (Trang 175, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)
● Trích dẫn thứ hai - ông Lục: “Các thuộc hạ của Nguyễn Tường Tam đều bị đại
tá Lê Văn Khoa tống giam, chỉ một mình Nguyễn Tường Tam được tại ngoại hầu tra.
Do đó các thuộc hạ của ông đều tỏ ra bất bình và bất mãn với ông, nhất là
Trương Bảo Sơn vừa cay đắng vừa oán hận, chỉ trích Nguyễn Tường Tam đủ điều,
nào là phản bội anh em, nào là thiếu tư cách lãnh đạo ‘Tóm tắt Lê Nguyên Phu’
(Trang 190, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)”.
● Trích dẫn thứ ba - ông Lục: “Tiếp theo nội dung sách của ông Lê Nguyên
Phu: ‘Lá thư của ông Trương Bảo Sơn tố cáo Nhất Linh được giám đốc khám đường
Chí Hòa đệ trình tòa Ðặc biệt và được lưu giữ lại trong hồ sơ. Tôi đến thay đại
tá Lê Văn Khoa, tôi lưu giữ lá thư trong hồ sơ mà không cho chuyển đi chỉ vì
thiện ý’ (Trang 192, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)”.
Nếu ông Lê
Nguyên Phu là người nhớ sai những chuyện đơn giản thì làm sao ông có thể nhớ
đến lá thư của ông Trương Bảo Sơn tố cáo Nhất Linh. Những điều ông Phu viết ra
ở trên chỉ nhằm mục đích chia rẽ, mạ lỵ, sỉ nhục Nhất Linh và những người đã cùng
sát cánh hoạt động với Nhất Linh.
Không biết là
ông Lê Nguyên Phu nhớ sai hay vì ông không “thiện ý” khi ông kể ra rằng các
“thuộc hạ” của Nhất Linh đều tỏ ra bất bình và bất mãn với Nhất Linh, nhất là
Trương Bảo Sơn vừa cay đắng vừa oán hận Nhất Linh.
Theo ông Trương Bảo Sơn kể lại thì những người
hoạt động với cha tôi đã có một thái độ rất khác khi nghe tin Nhất Linh mất.
Ngày các bị cáo phải ra tòa lãnh án tù, ông Phan Khắc Sửu và những bị cáo khác
đã xin phép tòa cho họ được mặc niệm Nhất Linh. Ðây là một hành động đầy can
đảm. Gia đình chúng tôi luôn luôn thán phục hành động can đảm này và biết ơn
lòng quý trọng của họ đối với cha tôi. Trong lúc mặc niệm họ đã quên đi số phận
sắp sửa bị ông LN Phu và chính quyền nhà Ngô mang ra xét xử, kết án tù đày.
Riêng ông Trương Bảo Sơn, một đồng
chí và cũng là người bạn rất thân của Nhất Linh, đã bày tỏ lòng quý mến và hãnh
diện về cha tôi qua những gì ông viết trong bài “Những Kỷ Niệm Riêng Với Nhất
Linh Nguyễn Tường Tam” đăng trên sách “Nhất Linh, Người Nghệ Sĩ - Người Chiến
Sĩ” xuất bản năm 2004. Ðây là một vài đoạn trích trong bài ông viết:
“Cùng chiều hôm đó, luật sư Dương Kiền vào
khám Chí Hòa báo tin cho luật sư Lê Ngọc Chấn, cùng bị giam chung với bọn đảng
phái chính trị và quân nhân bị bắt sau cuộc đảo chính hụt 1960, chúng tôi vô
cùng đau khổ và thương tiếc Nhất Linh Nguyễn Tường Tam đã bàn để tang ông ngày
hôm sau khi bị đưa trước tòa án quân sự. Một anh em đã hy sinh một chiếc áo
đen, cắt thành băng đeo ở cánh tay trái.”
“Vừa trông thấy chúng tôi, ủy viên chính phủ
Lê Nguyên Phu nói ngay: ‘Bọn Quốc Dân Ðảng để tang Nguyễn Tường Tam!’ Nhưng
không phải chỉ có ‘bọn QDÐ’ mà tất cả các chính trị phạm hôm đó đã đeo băng
đen, trừ một người là ông Phan Quang Ðán” (trang 76).
“Hàng năm cứ đến ngày ‘song thất’ tôi lại nhớ
tới Nhất Linh Nguyễn Tường Tam, một lãnh tụ tôi kính trọng, một bạn đồng tâm
đồng chí thân mến của tôi và của cả gia đình tôi. Hôm nay tôi hân hạnh kể hầu
quý vị những kỷ niệm riêng của tôi với ông, gọi là đốt nén hương lòng tưởng
niệm ông.” (trang 81).
● Trích dẫn thứ bốn - ông Lục: Tiếp theo là nội
dung sách của ông Lê Nguyên Phu: “...Thật
là một sự dễ dãi chưa từng có trong phạm vi thủ tục pháp lý. Sau cùng ông (Nhất
Linh) hỏi tôi: Ông ủy viên có thể giúp tôi thêm một chút nữa được không? Tôi
xin ông ủy viên giúp tôi tránh khỏi phải đối chất với bọn đàn em thuộc hạ của
tôi”. (Trang 192, Nguyễn Văn Lục - Một Thời Ðể Nhớ)
Tôi tin đây là một chuyện bịa đặt của ông Lê
Nguyên Phu vì chắc chắn câu nói này không phải là lời nói của cha tôi. Cha tôi
không bao giờ gọi những người anh em hoạt động với ông là “bọn đàn em thuộc hạ”. Ông Phu gán vào miệng Nhất Linh câu nói này
như thể cha tôi là một tên khảo khấu đang nói về thuộc hạ của mình. Ông Phu
viết ra câu đó hiển nhiên là để mạ lỵ tư cách của Nhất Linh. Tư cách của Nhất
Linh như thế nào tôi xin dẫn chứng lời của học giả Hoàng Xuân Hãn. Trong sách
“Nhất Linh, Người Nghệ Sĩ -Người Chiến Sĩ”, trang 55, nhà văn Võ Phiến có viết:
“Nhận xét về phong độ Nguyễn Tường Tam,
ông Hoàng Xuân Hãn viết: Cử chỉ lễ độ, ăn nói chững chàng, trong buổi xã giao
hội họp với kẻ chức trách, hoặc phái viên Pháp, ảnh đã có thái độ cử chỉ đoan
nghiêm và đúng mức, không làm thẹn chức vụ bộ trưởng Ngoại Giao và chủ tịch
phái đoàn Việt Nam”.
● Trích dẫn thứ
năm - ông Lục: “Tiếp theo nội dung sách
của ông Lê Nguyên Phu: Lúc tiễn ông ra cửa, tôi thấy ông đi thất thểu, nhưng
tôi không nghĩ rằng vì vấn đề đối chất này mà ông phải tự tử sau đó”.
“Lúc được tin ông qua đời, suy nghĩ kỹ lại,
tôi mới nhận rõ điều ông yêu cầu là một điều tối quan trọng đối với ông. Ông
không muốn đối diện với bọn đàn em và đối chất với họ trước tòa, vì đó là một
điều sỉ nhục, mất thể diện trọng đại...” (Trang 193, Nguyễn Văn Lục - Một
Thời Ðể Nhớ).
Có lẽ ông Lục cho đây là một bằng chứng rõ rệt
nhất “không chối cãi” được trong phần bàn luận về “bằng cớ pháp lý” của ông.
Tôi xin nói ngay, đây là một giả thuyết thiếu thông minh của ông Lê Nguyên Phu.
Khi ngồi viết truyện này, có lẽ ông LN Phu đã nghĩ tới cái quyền đánh đập, bạo hành, tra tấn bị cáo ở trong nhà tù mà chính quyền
ông phục vụ vẫn áp dụng. Hay có lẽ ông hình dung bị cáo Nhất Linh dáng
thiểu não run sợ trước quan tòa khi nghe ông LN Phu “đóng kịch” quát tháo, mạt
sát, áp đảo tinh thần thì Nhất Linh sẽ phải sợ ngay, răm rắp làm theo lệnh tòa,
răm rắp phải đối chất.
Chuyện Nhất Linh sợ phải đối chất là giả thuyết
của ông LN Phu và là lập luận của ông Nguyễn Văn Lục. Nhất Linh đã có quyết
định rồi. Nếu phải ra tòa ông sẽ chọn sự im lặng. Cha tôi đã nói trước điều đó
với nhiều người thân của ông.
Trong sách Chân
Dung Nhất Linh, trang 184, tác giả Nhật Thịnh, thuật lại chuyện cha tôi đến từ
biệt ông Nguyễn Hữu Phiếm buổi sáng ngày 7-7-1963. Ðây là đối thoại giữa bà
Phiếm với cha tôi buổi sáng hôm ấy:
-Mai
ra tòa anh sẽ khai ra sao?
-Chị
cứ yên trí, tôi sẽ không nói gì hết, y như ông giáo sư ở trong phim “Jugement à
Nuremberg” khi ra Tòa ấy.
Trong sách Hồi
Ký về Gia Ðình Nguyễn Tường, trang 158, tác giả Nguyễn Thị Thế (em ruột Nhất
Linh) viết:
“Tôi lại
hỏi anh mai anh ra tòa anh sẽ nói sao. Anh cho tôi biết anh sẽ không nói gì
hết, chỉ im lặng thôi. Tôi hỏi im lặng trước tòa được ư. Anh bảo đã có luật sư
nói hộ”.
Trong sách Nhất Linh Cha Tôi, trang 32, tôi viết:
“Im như hến thế mà hay! Nhưng quả thật
tôi không ngờ ông đã đi sâu đến như thế, không chỉ im lặng ở tòa mà chọn sự im
lặng trong cung cách ra đi vĩnh viễn”.
Ông Lê Nguyên Phu làm gì được khi một bị can
quyết định im lặng không nói trước tòa án? Ông cậy miệng Nhất Linh bắt Nhất
Linh phải đối chất trước tòa hay sao? Nếu bị cáo Nhất Linh im lặng, thì ông Phu
bỏ tù Nhất Linh à? Nhất Linh đã không sợ chết thì sao Nhất Linh lại sợ vào tù?
Nhất Linh không sợ vào tù như ông đã nói người con của ông vài giờ trước khi
chết: “Cậu chẳng sợ kết quả ngày mai ra sao vì ở nhà hay ở tù đều mất tự do như
nhau.” (Nhất Linh Cha Tôi- hồi ký Nguyễn Tường Thiết- trang 36).
Như thế thì lập luận của ông Nguyễn Văn Lục và
ông Lê Nguyên Phu về chuyện Nhất Linh tự tử vì sợ phải đối chất với những người
khác không đứng vững. Nhất Linh tự hủy mình vì không muốn phải ra tòa để cho
ông Lê Nguyên Phu “đóng kịch” “gắt gao và mạt sát” như dẫn chứng của ông Lục
nêu ra về cách thức đối xử của ông LN Phu đối với bị cáo khi họ đứng trước tòa
án. Nhất Linh đã không để cho các ông quan tòa đại diện chính quyền có dịp “gắt
gao và mạt sát” sỉ nhục. Nhất Linh đã chọn cái chết như ông đã viết trong chúc
thư tuyệt mệnh của ông “Ðời tôi để lịch sử xử, tôi không chịu để ai xử tôi cả.”
Chữ “ai” ở đây ông ám chỉ cả chế độ nhà
Ngô trong đó có ông Lê Nguyên Phu!
Ðể kết thúc phần bàn luận của tôi về chứng cớ pháp
lý mà ông Lục đưa ra trong bài ông, tôi xin trích dẫn đoạn viết của tác giả Lưu
Văn Vịnh: “...và ông đã làm, đã chọn cách
chết, đã chọn lúc chết... ‘đời tôi để lịch sử xử’, ông là loại ‘hổ nhớ rừng’
chẳng thể để cho đàn kiến đen bọ hung bọ xít xúc phạm” (Trang 177, sách
Nhất Linh Người Nghệ Sĩ -Người Chiến Sĩ).
Ðể chấm dứt bài viết này tôi có vài lời chót về
bài viết của ông Nguyễn Văn Lục.
Ông Nguyễn Văn Lục không phải là một bác sĩ tâm
thần, không phải là bác sĩ thần kinh học, cũng không phải là một nhà tâm lý học
nhưng ông đưa ra những dẫn chứng sai sự thật như tôi đã trình bày ở trên để gán
ghép cho cha tôi, Nhất Linh Nguyễn Tường Tam căn bệnh tâm thần. Mục đích của
ông Lục khi ông cố gán ghép cho cha tôi mắc bệnh tâm thần là để xuyên tạc ý nghĩa và sự thật về cái chết
của cha tôi và bằng cách ấy ông đã xuyên tạc bóp méo lịch sử. Về chuyện ông
Lục gán cho cha tôi bệnh tâm thân, tôi xin mượn lời tác giả Vũ Cầm viết trong
bài “Mưu toan đưa Nhất Linh vào nhà thương điên” như sau:
“Tôi xin
quay lại một chút với chủ đề chính của tác giả Nguyễn Văn Lục trước khi dừng
bút. Ấy là vấn đề bệnh tâm thần. Ðể vô hiệu hóa hành vi, ngôn ngữ của kẻ nào,
điều dễ nhất là nói người đó điên. Khi thuyết phục được mọi người rằng một ai
đó có bệnh tâm thần là đã có thể hư vô hóa người ta. Không một cái gì thuộc về
người ấy còn có giá trị với đời sống bình thường của chúng ta nữa. Nguyễn Văn
Lục đã khổ công tạo ra một Nhất Linh bị bệnh tâm thần để triệt hạ ông, và tưởng
như thế là một phát minh mới mẻ lắm. Không, đảng cộng sản Nga đã chơi cái trò
đó nhiều rồi. Những ai thuộc giới trí thức mà chống đối chế độ, thay vì bắt
giam tra tấn đánh đập nhiều khi chỉ càng làm người ấy nổi bật lên vì sự can
đảm, chỉ cần tống vào nhà thương điên là người ấy không còn tư cách làm người
nữa trước mắt xã hội.
Nguyễn Văn
Lục mưu đồ cho Nhất Linh vào nhà thương điên. Nhưng người điên, ở đây là ai?”
(2008 talawas)
Tôi xin dành cơ hội này cảm ơn những tác giả đã
viết bài phản bác bài viết của ông Nguyễn Văn Lục: Vũ Cầm (Mưu toan đưa Nhất Linh vào nhà thương điên - Talawas), Nguyễn Liệu
(Ông Nguyễn Văn Lục nên viết lại bài “Ý
nghĩa cái chết của Nhất Linh”), và Lý Nguyên Diệu (Nguyễn Văn Lục: Người trí thức không biết ngượng - chuyenluan.net).
Cũng xin cảm ơn chị Nguyễn Bạch Tuyết và Nguyễn Lệ Chi (con bác sĩ Nguyễn Hữu
Phiếm) đã giúp tôi tìm hiểu sự thật về một chứng cớ bịa đặt dùng trong bài của
ông Nguyễn Văn Lục.
Nguyễn
Tường Thiết
NgườiViệt Online [1, 2, 3 và 4 tháng 2 năm 2012].
Nguồn:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét